Partekatu edukia
Osasuna
Gaia: Insuficiente información sanitaria en relación a la aplicación de vacunas
Exp: 10/494/S
Nº: 120
Osasuna
2010eko ekainaren 17an, [?] izenpetutako idazki bat sartu zen erakunde honetan. Haren bidez, kexa bat aurkeztu zuen, bere alabari jarritako txertoei buruz behar adina informazio eman ez ziotelako.
Azaltzen zuenez, 6 hilabeteko alaba bat du, eta Osasunbidea-Nafarroako Osasun Zerbitzuko pediatrek gomendatu zioten, beste guraso batzuei bezala, alabari ROT ARIX txertoa, bi dosikoa, jar ziezaioten. Txertoaren lehen dosia jarri ondoren, berriz, bigarren dosia ez erosteko esan zioten, txertoa merkatutik kendu zutelako. Pediatren aholkuz, alabari antzeko txerto bat jartzea erabaki zuten –ROTATEC, hiru dosikoa–. Hiru dosiak jarri ondoren jakin zuten txerto hori ere merkatutik kendu zutela.
Salatzen duena da sendagileei argibideren bat edo informazioren bat eskatu dienean jaso dituen erantzunak ez direla izan bere ezinegona asetzeko bezain argiak edo zehatzak. Haren ustez, sendagileek informazio gehiago eman beharko zioten txertoak merkatutik kentzeko arrazoiei buruz eta, eragin negatiborik izan ahal izatekotan, eragin hori zein izan zitekeen.
2010eko uztailaren 16an, Osasuneko kontseilariaren ondoko txostena sartu zen gure erakundean:
“Espainian ez da derrigorrezkoa txertoak jartzea. Osasunari buruzko Lege Orokorrak ezartzen du hori. Izan ere, 10.9 artikuluak hitzez hitz dio pertsonek eskubidea dutela “tratamenduari uko egiteko, salbu eta osasun publikorako arriskua badago, erabakiak hartzeko gaitasunik ez badu (kasu horretan, ahaideei edo hurkoei dagokie erabakia hartzea) edo urgentziak atzerapenik onartzen ez badu, lesio sendaezinak gerta daitezkeelako edo hiltzeko arriskua dagoelako.”
Halatan, tratamendu orok berekin daramanez eragin kaltegarriak gertatzeko arriskua, sendagileak bere irizpen klinikoaren arabera informatzen du, gaixo bakoitzaren egoera eta arriskuak aintzat hartuta, egokien iritzitako aukerei buruz.
Adingabe batek tratamendu jakin bat edo txerto bat hartzeko erabakia, hortaz, profesionalaren balorazio klinikoaren arabera eta adingabearen gurasoen baimenarekin hartzen da.
Gurasoei Rotateq® medikamentuaren bidezko txertoaren balizko arriskuei buruz informatzerakoan pediatrak izan zezakeen informazioari dagokionez, ikus Medikamentuen Europako Agentziek emandako alertari buruz Medikamentuen eta Osasun Produktuen Espainiako Agentziak medikamentua erretiratu izanari buruz argitaratutako oharra. (Honi erantsirik doa ohar hori).
Medikamentuen eta Osasun Produktuen Espainiako Agentziaren dokumentu hori ekainaren 10ekoa denez gero, egun hori baino lehen ez zegoen txerto horri buruzko gomendio ofizialik. Edozein medikamenturi exijitzen zaizkion entsegu klinikoak egin ziren Rotateq® txertoarekin, eta banatu ahal izateko legezko baimena zuen.
Medikamentu hori asko banatu zen AEBetan, eta % 75eko eragingarritasuna izan zuen ezein larritasuneko errotabiruseko gastroenteritis kasuetan, eta eragingarritasuna % 98rainokoa izan zen errotabiruseko gastroenteritis larrien kasuan. Txertoa jarri ondoko bi urteetan, % 86 jaitsi zen bisita medikoen eskaria, eta % 94,5 ospitaleratzeak, errotabiruseko gastroenteritis kasuetan (% 59 jaitsi ziren ezein etiologiako gastroenteritis kasuetako ospitaleratzeak).
Hona Medikamentuen eta Osasun Produktuen Espainiako Agentziak horri eskainitako web-orrialdea:
http://www.aemps.es/actividad/alertas/usoHumano/calidad/2010/NI_CIRCOVIRUS_rotateq_junio10.htm
Orobat erantsi dugu ekainaren 16ko data daraman agiri adostu bat, ondoko zientzia-elkarteek egina: Espainiako Pediatria Elkartea, Espainiako Txertogintza Elkartea eta Espainiako Pediatria-infekzioen Elkartea. Elkarte horiek idazkiaren ondorioetan esaten dutenez, errotabirusaren aurka txertatzen hasi behar da albait azkarren, gure herrialdeko haur guztientzako osasun-eskaintza desiragarria dela uste dugulako.”
Kexaren xedea ez da txertoak izan ditzakeen balizko eragin kaltegarria direla-eta kexa-egilearen alabari txertoa jartzeko gomendio medikoa eman izana, baizik eta pediatrek behar adina informazio eman ez izana txerto horiek merkatutik erretiratzeko arrazoiei buruz eta horiek bere alabarengan izan zitzaketen balizko eragin negatiboei buruz.
Medikuntza masibo eta teknifikatuko gaur egungo testuinguruan ez da beharrezkoa azpimarratzea zer garrantzitsua den gaixoak, haren ahaideek eta esleitu zaien osasun-ekipoak harreman pertsonalizatua izatea ahoz, etengabe eta edukiei buruz komunikazio nahikoa izanda, bereziki garrantzi kualitatiboko alderdiei dagokienez, kasu honetan azaltzen diren egintzetan bezala.
Biziaren gaineko aurretiazko borondateak egiteko eta informazioa eta agiri klinikoak eskuratzeko eskubideei buruzko maiatzaren 6ko 11/2002 Foru Legeak osasun arloko informazioa jasotzeko eskubidea arautzen du, eta eskubide horren mugak ezartzen. Halatan, foru lege horretako 2. eta 3. artikuluetan ezartzen da gaixoek eskubidea daukatela beren osasunari buruz lorturiko informazio guztia ezagutzeko, osasun zerbitzuen esparruko edozein esku-hartzetan. Informazio hori historia klinikoan agerrarazi beharko da eta, oro har, ahoz emanen da, eta adieraziko du, gutxienez, esku-hartzearen xedea eta izaera, bai eta haren arriskuak eta ondorioak ere. Informazioa laguntza-ekintza guztietan eman beharko da, baita diagnostikoetan, pronostikoetan eta aukera terapeutikoetan ere. Egiazkoa izanen da, eta modu ulergarrian eta gaixoaren beharrizan eta eskakizunen araberakoan eman beharko da, gaixoari eta bere ahaideei erabakiak autonomiaz hartzen laguntzeko.
Informazioa jasotzeko eskubidearen titularra da, hasiera batean, gaixoa bera, baina baita haren ahaide zuzenak ere, bereziki gaixoa informazio hori ulertzeko eta bereganatzeko ezgaiturik dagoen kasuetan, dela adinarengatik, dela egoera klinikoarengatik...
Gaixoaren erantzukizuna daukan sendagileari dagokio informaziorako eskubidea bete dadin ziurtatzea. Gaixoari laguntzen dioten edo teknika nahiz prozedura zehatz bat aplikatzen dioten osasunaren arloko laguntza-profesionalek ere erantzukizuna hartu behar dute informazio-prozesuan.
Finean, ikusita legeak nola arautzen duen osasun arloko informazioa jasotzeko eskubidea, egia da jakin bezain pronto eman behar zaiela informazioa gaixoari edo haren ahaideei, eta, orobat, profesionalek jarrera aktibo bat hartu behar dutela, gaixoari eta haren ahaideei gehien komeni zaizkien erabakiak hartzen laguntzeko.
Hala, bada, aipatu esparru juridikoarekin bat eta eskatutako eta lortutako datuekin bat ezarri beharra dago ea kexaren xede den kasu honetan informazioa jasotzeko eskubidea osorik bete den ala ez.
Osasun Departamentuaren txostena txertoak merkatutik erretiratzeko arrazoiak azaltzera mugatzen da, eta, halatan, Medikamentuen Espainiako Agentziak prestatutako agiriaren kopia eta osasun-produktuak eta 2010eko ekainaren 16an zenbait medikuntza- nahiz zientzia-elkartek adostutako dokumentuaren kopia aurkezten ditu. Dokumentu horietan adierazten denez, egiaztatuta dago Rota Teq txertoak 1. eta 2. motako txerri-zirkubirusaren DNAren zatiak dituela, eta horregatik erretiratu zen merkatutik, baina, aldi berean, herritarrei eta pediatrei lasaitasun mezua igortzen zaie, gaur egun eskueran dauden datu guztien arabera aurkikuntza horiek ez dutelako inolako arriskurik txertoa jarri zaien haurren osasunari begira, eta ez dute eraginik txertoen segurtasunean eta eragingarritasunean.
Departamentuaren txosten horrek, ordea, ez du aipatzen osasun arloko langileek kexa-egileari hasiera batean emandako informazioa, edo, agiri horietan oinarrituta, ondoren eman ziezaioketena txertoak erretiratzeko arrazoiei buruz eta txertoen balizko eragin kaltegarriei buruz.
Kexa-egileak dio emandako informazioa ez zela inondik ere nahiko izan, eta ez zuela ez arindu ez eztitu merkatutik erretiratutako produktu horiek bere alabari txertatzeak eragindako ezinegona.
Horrenbestez, zantzu guztien arabera, osasun arloko langileek une hartan zeukaten informazio apurra eman zuten kexa-egileak informazioa eskatu zuen unean, eta, beharbada, zuhurtzia-printzipioarekin bat, ez zioten egiaztatu gabeko alderdiei buruzko informaziorik eman, une hartan ez zutelako behar adinako segurtasunik. Osasun Departamentuak bere txostenean aurkeztutako argibide-agiri horiek ekainaren erdialdeko data dute, hau da, kexa aurkeztu zen egun bertsuetakoa; hortaz, ulergarria da kexa-egileak informazioa eskatu zuen unean oraindik ere esku artean ez izatea.
Halere, hasieran emandako informazioa eman eta gero, osasun-zerbitzuek erretiratu ziren txertoei buruzko informazio gehiago eta informazio hobea izan zuten. Alabaina, informazio osagarri hori, antza denez, ez zaie eman ez kexa-egileari ez produktu horiekin txertoa jarri zaien beste haur batzuen gurasoei ere.
Hortik ondoriozta daiteke ezen, osasun arloko informazioa jasotzeko eskubidearen mugak eta edukia ikusita, informazioa ez dela izan osasun-ekipoaren eta ahaideen arteko harreman onari zor zaiona bezain azkarra, jarraitua eta osatua, aipatutako legedian exijitu bezala. Bestela esanda, gurasoen ezinegon logikoa ikusita, txertoa merkatutik erretiratzeko arrazoiei eta izan zitzakeen eragin kaltegarriei buruz arian-arian lortutako informazioa eman behar zitzaien haiei.
Horrenbestez, erakundea arautzen duen foru legeko 34.1 artikuluarekin bat,
Osasun Administrazioari gomendatzea bideragarri iritzitako ekintzak eta neurriak har ditzan, osasun arloko langileen prestakuntza hobetze aldera osasun arloko informazioaren esparruan (ikastaroak, hitzaldiak, liburuxkak, eta abar), ahal den guztian hobetzearren gaixoari eta, kasua bada, ahaideei osasun arloko informazioa ahoz nahiz idatziz emateko prozesuak, osasun-ekipo guztiek, eta, zehazki, sendagile arduradunak, egin behar dituztenak.
Bi hilabeteko epea ematea Osasun Departamentuari gomendio hori onartu duela jakinaraz dezan, edo, bestela, hura ez onartzeko arrazoiak azal ditzan. Halaber, ohartarazten diot hala egiten ez badu Nafarroako Parlamentuari igorriko diodan urteko txostenean sartuko dudala kasua, uztailaren 3ko 4/2000 Foru Dekretuko 34. artikuluko bigarren atalean jasotzen den moduan.
Nafarroako Arartekoa
Francisco Javier Enériz Olaechea
Partekatu edukia