Partekatu edukia
Osasuna
Gaia: Negativa a rctificar determinados datos en historia clínica
Exp: 10/380/S
Nº: 114
Osasuna
2010eko maiatzaren 17an, [?] jaunaren idazki bat sartu zen erakunde honetan. Haren bidez, kexa bat aurkeztu zuen Osasunbidea-Nafarroako Osasun Zerbitzuaren aurka, 2010eko martxoaren 19an emandako larrialdiko laguntza baten ondorioz [?] andrearen historia klinikoan jasota ageri diren zenbait datu aldatzeari ezetza emateagatik.
Azaltzen zuenez, 2010eko martxoaren 19an, larrialdiko laguntza eman zitzaion [?] andreari, esku bateko hatz batean izandako lesioarengatik; 2010eko apirilaren 26an, berriz, historia klinikoan istripua gertatu zen lekua aldatzeko eskatu zuen, “etxeko atearekin” jartzen zuen lekuan “El Café de Felisa kafetegiko atearekin” jar zezan, baina Ospitalez kanpoko Larrialdietarako zerbitzuburuaren 2010eko maiatzaren 6ko idazki bat jaso zuen, eta hartan ezetza ematen zion historia aldatzeari; izan ere, gaixoa artatu zuen sendagileak, [?] doktoreak, behin eta berriz dio historia klinikoan ageri den informazioa gaixoak emandakoa dela, hark hitzez hitz esan ziola “atzo, arratsaldeko bost eta erdietan gutxi gorabehera, etxeko aterarekin”.
Kexa jaso ondoren, Osasun Departamentuari eskatu genion horri buruzko txostena egin zezan.
2010eko ekainaren 14an, Departamentuaren txostena sartu zen erakunde honetan, eta bertan, honakoa azaltzen da:
[?] jaunak, [?] andrearen izenean, 10/380 kexa aurkeztu dio Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoari, Osasunbidea-Nafarroako Osasun Zerbitzuak ezezkoa eman diolako haren historia klinikoko datuak aldatzeari. Hona Osasuneko kontseilari naizen aldetik izenpetzen dudan erantzuna:
Datuak Babesteari buruzko Lege Organikoko 16. artikuluak arautzen du zuzentze- eta ezerezte-eskubidea, eta halatan:
Artikulu horren edukia eta jarritako azpimarrak ikusita, legedia indardunari jarraikiz aztertu behar dugu planteatzen den datu-zuzenketaren egokitasun juridikoa, hau da, ea horiek zuzendu behar diren ala ez.
Eskatutako zuzenketa bidezkoa ote den ezartzeko, 16. artikulu horretako 2. eta 5. idatz-zatietan xedatura jo beharra dago. Hona: 2. Hala denean, izaera pertsonaleko datuak zuzendu edo ezereztu eginen dira, halakoen tratamendua ez datorrenean bat lege honetan ezarritakoarekin eta, bereziki, datu horiek zehaztugabeak edo osagatubeak direnean. 5. Izaera pertsonaleko datuak gorde beharko dira aplikatu beharreko xedapenetan edo, hala denean, tratamenduaren gaineko ardura duen pertsona edo entitatearen eta interesdunaren arteko kontratu-harremanetan ezarritako epeetan. Hala, bada, erreklamazio-egileak dio zuzendu beharreko datuak ez datozela errealitatearekin bat, eta gaixoa artatu zuten zerbitzu medikoek, berriz, historia klinikoan ageri den informazioa egiazkoa dela, erreklamazioa egiten duen gaixoak zalantzarik gabe adierazi ziolako etxeko atearekin harrapatu zuela hatza, eta ez zutela ezer ikusi haren jarreraz edo gaitasun mentalaz zalantzarik izateko. Haien ustez, gainera, emandako iritziak historia klinikoa egiteko zati saihestezin dira.
Gaixoaren autonomia eta informazio nahiz agiri klinikoen alorreko eskubide eta betebeharrak arautzen dituen azaroaren 14ko 41/2002 Legeko 15. artikuluak ondokoa ezartzen du:
Datuak Babesteko Agentziaren urtarrilaren 19ko 1/1998 Jarraibideak, datuetan sartzeko, datuak zuzentzeko, datuak ezerezteko edo datuen aurka egiteko eskubidea baliatzeari buruzkoak, ondokoa ezartzen du datuak zuzentzeari eta ezerezteari buruzko III. arauan:
“Zuzentze- eta ezerezte-eskubideak fitxategiaren arduradunak eginen ditu eragingarri, eskabidea jaso eta bost eguneko epean. Zuzendu edo ezereztutako datuak aldez aurretik laga baldin baziren, fitxategiaren arduradunak lagapen-hartzaileari epe berean jakinarazi beharko dio datuak zuzendu edo ezereztu izana, hark ere beste horrenbeste egin dezan bere fitxategian.
Zuzenketa egiteko eskabidean adierazi beharko da zer datu dagoen oker eta zer den zuzendu beharrekoa, eta horrekin batera aurkeztu beharko da eskatutako zuzenketa justifikatzeko dokumentazioa, non eta ez dagoen soil-soilik interesdunaren baimenaren baitan.
Arestiko hori kontuan hartuta, nabarmendu beharra dago erreklamazio-egileak ez duela justifikatzen okerra gertatu denik zuzendu nahi diren datuak ematean, eta, lehenago esan bezala, gaixoari laguntza eman zitzaion egunean berak emandako datuak direla jasotakoak. Gaixoak une hartan adierazitakoa da historian jasotzen dena, eta hori zuzentzea gaixoak 2010eko martxoaren 19an deklaratutakoaren egiazkotasuna eta errealitatea faltsutzea izanen litzateke; hori dela eta, erreklamazio-egileak aipatzen duen informazio hori, historia klinikoan jasota ageri dena, ezin da zuzendu Izaera Pertsonaleko Datuak Babesteari buruzko abenduaren 13ko 15/1999 Legeko 16. artikuluan ezartzen den zuzentze-eskubideari jarraikiz, eta ezin da baietsi horren babesa.
Kexaren xede den auzia, hau da, historia kliniko batean ageri den datu bat zuzentzeko eskaera, modu arrazoituan ebatzi ahal izateko, agiri zehatz horren izaerari, ezaugarriei eta titulartasunari buruzko azaleko aipamena egitea komeni da.
Gaixoaren zenbait eskubide, hain zuzen ere biziaren gaineko aurretiazko borondateak egitekoa eta informazioa eta agiri klinikoak eskuratzekoa, arautzen dituen maiatzaren 6ko 11/2002 Foru Legeko 10. artikuluan jasotzen den definizioaren arabera, “historia klinikoak gaixo bakoitzaren laguntza-prozesuari buruzko dokumentu-multzoa biltzen du, eta prozesu horretan parte hartu duten sendagileak eta gainerako laguntza-profesionalak identifikatzen ditu”. Historia klinikoa gaixoari behar bezalako osasun-laguntza eman dakion bermatzen laguntzeko tresna bat da, nagusiki.
Ospitale publikoetan taxutzen den historia klinikoa administrazio-dokumentu bat da, eta, administrazio-dokumentu bat den aldetik, ospitalearen titularra den administrazioarena da, eta hark bere gain hartzen du dokumentu hori artxibatu, gorde, zaindu eta, azkenik, suntsitzeko legezko betebeharra. Historia klinikoan hainbat dokumentu jasotzen dira (historiaren euskarri materiala osatzen duten txosten medikoak, fitxak, plakak, analisi klinikoak, eta abar), historiarekin berarekin batera, hau da, gaixoari laguntza emateko ardura izan duen sendagileak historiari erantsitako datuekin batera.
Historia klinikoak, dokumentuen sintesia den aldetik –dokumentuen dokumentua–, gaixoaren osasun-egoerari buruzko ezagutza egiazkoa eta gaurkotua izate aldera funtsezkotzat jotzen den informazioa jaso behar du, bere helburua osasun-laguntza ematea baita. Maiatzaren 6ko 11/2002 Foru Legeko 10.1 artikuluak dioenez, historia klinikoak gaixo bakoitzaren laguntza-prozesuari buruzko dokumentu-multzoa biltzen du. Hots, osasunaren ikuspuntutik garrantzia duten dokumentuak biltzen ditu batez ere.
Historia klinikoan hainbat dokumentu jasotzen dira (historiaren euskarri materiala osatzen duten txosten medikoak, fitxak, plakak, analisi klinikoak, eta abar), historiarekin berarekin batera, hau da, gaixoari laguntza emateko ardura izan duen sendagileak historiari erantsitako datuekin batera.
Historia klinikoan jasota ageri diren datu pertsonalen titularra gaixoa edo erabiltzailea da; gaixoak aitortua du horietan sartzeko eskubidea, eta osasun-langileek, berriz, konfidentzialtasuna gordetzeko betebeharra dute. Titulartasuna, halere, mugatua da, ez duelako historia klinikoaren gaineko ondarezko erabilgarritasunik; izan ere, historia klinikoak interes orokorreko helburuak ditu, edo izan ditzake, gaixoaren erabilgarritasunetik harantzago doazenak, eta, esan bezala, historiaren zaintza zentro publikoari dagokio.
Aipatu titulartasun horiek direla eta, Izaera Pertsonaleko Datuak Babesteari buruzko abenduaren 13ko 15/1999 Lege Organikoak gaixoari bere historia klinikoan jasota ageri diren datuak ezerezteko edo zuzentzeko aukera ematen dio.
Lege organiko horretako 16. artikuluak arautzen du zuzentze- eta ezerezte-eskubidea, eta ezartzen du datu zehaztugabe edo osatugabeak zuzendu edo ezereztuko direla betiere, eta zuzenketa egiteko eskabidean adierazi beharko dela zer datu dagoen oker eta zer den zuzendu beharrekoa, eta horrekin batera aurkeztu beharko dela eskatutako zuzenketa justifikatzeko dokumentazioa.
Medikuaren jardunaren zati den aldetik historia klinikoa egiteko betebeharrak, berriz, lex artis araua bete behar du, eta jurisprudentziaren irizpide finkatua da gaixoak edo, kasua bada, senitartekoek horri buruz izan dezaketen pertzepzio partikularra ezin dela izan oinarri, kanpoko bestelako proba-baliabiderik ezean, sendagileari parametro mediko horretatik desbideratzea ekar dezakeen jokabide jakin bat izan dezan exijitzeko.
Alegia, akatsa egin izana dudarik gabe frogatu behar da, historia klinikoan jasota ageri den datu bat zuzentzeko.
Honetara ezkero, komeni da zenbait zehaztapen egitea, historia klinikoetan jasota ageri diren datu pertsonalak ezezta daitezen eskatze aldera interesdunek duten eskubideari buruz.
Datuak Babesteari buruzko Lege Organikoa garatzen duen Erregelamenduak, abenduaren 21eko 1720/2007 Errege Dekretuaren bidez onetsiak, bere 31. artikuluan eta hurrengoetan ezartzen duenez, datuak ezeztatzeko eskubidea baliatzeak berekin ekarriko du ezegokiak edo gehiegizkoak diren datuak ezabatzea, erregelamendu horrek berak xedatutakoarekin bat datuak blokeatzeko betebeharra ezertan ere ukatu gabe, eta ez dela bidezkoa izanen datuak ezeztea baldin eta izaera pertsonaleko datuak gorde behar badira aplikatu beharreko xedapenetan edo, hala denean, tratamenduaren gaineko ardura duen pertsona edo entitatearen eta interesdunaren arteko kontratu-harremanetan ezarritako epeetan. Orobat ezartzen du interesdunak, datuak ezezteko eskabidean, zehaztu beharko duela zein diren datu horiek, eta, kasua bada, hori justifikatzen duen dokumentazioa aurkeztuko duela.
Dagoeneko adierazia dugu historia klinikoaren xede nagusia dela gaixoari behar bezalako osasun-laguntza eman dakion bermatzen laguntzea. Eta xede hori betetze aldera, maiatzaren 6ko 11/2002 Foru Legeko 11. artikuluan zerrendatuta ematen dira zer datu izan behar dituzten nahitaez historia kliniko guztiek: identifikazio pertsonaleko datuak eta datu klinikoak nahiz sorospenari buruzkoak. Hala, bada, gaixoaren prozesu klinikoari eta emandako sorospenari buruzkoa ez diren bestelako egitateak edo kontuak, historia klinikoan jaso daitezkeenak, ez dira legez beharrezkoak, eta, jakina, sorospen prozesu hori deskribatzearen eta jasota uztearen ondorioetarako axolagabeak direnez, handiagoa izan behar du gaixoak datu horiek ezezta daitezen eskatzeko gaitasuna.
Hona zuzendu nahi den datua: “etxeko atearekin”. Hona proposatzen dena: “kafetegi bateko atearekin”. Osasun Departamentuak dio datu hori sorotsitako egunean gaixoak eginiko deklaraziokoa dela, eta datu hori zuzentzea gaixoak 2010eko martxoaren 19an deklaratutakoaren egiazkotasuna eta errealitatea faltsutzea izanen litzatekeela.
Halere, kontuan hartuta, batetik, ez dela datu kliniko edo sorospenari buruzko datu bat edo identifikazio pertsonaleko datu bat, baizik eta, sorospenaren ondorioetarako batere garrantzirik gabeko datu bat (etxeko atea edo kafetegi bateko atea), eta, bestetik, gaixoek gisa horretako datuak baliatzeko gaitasun handiagoa dutela, erakunde honek ez du eragozpenik ikusten, datua zuzena den ala ez alde batera utzita, eskaera onartzeko eta, ondorioz, datua zuzentzeko. Datua ikuspuntu klinikotik hutsala denez gero, ez du ematen zuzenketa horrek lex artis medikoa urratzea dakarrenik.
Halere, erakunde honek ekipo medikoak izan duen jarrera ulertu eta errespetatzen du –ezezkoa eman diote datua zuzentzeari, gaixoak adierazi zuenaren transkripzioari fidela delako eta aldaketa egiteak historia klinikoaren edukia faltsutzea ekarriko lukeelako–.
Hartara, bi aldeentzat baliozkoa izan litekeen aukera bat litzateke datu horiek ezeztea, datu pertsonalak babesteari buruzko aipatu legedian ezarritakoari jarraikiz. Adierazi bezala, Datuak Babesteari buruzko Lege Organikoa garatzen duen Erregelamenduak gehiegizkoak izan daitezkeen datuak ezeztea onartzen du. Eta, erakunde honen iritziz, honako datu hau “gehiegizkotzat” edo alferrikakotzat jo daiteke historia klinikoaren edukien testuinguruan. Erregelamenduak ezartzen duenaren arabera, berriz, interesdunak datua ezeztea justifikatzeko behar adina agiri aurkeztu du (bi lekukoren deklarazioa aurkeztu du), eta horri gehitu behar zaio datu hori ez dagoela zertan gorde arrazoi klinikoei erreparatuta, eta ez dela identifikazio pertsonaleko datu bat, jasota ageri beharrekoa, eta ez dela heldu osasun arloko administrazioarekiko kontratu bidezko harremanetik.
Horrenbestez, erakundea arautzen duen foru legeko 34.1 artikuluarekin bat,
Osasunbidea-Nafarroako Osasun Zerbitzuari iradokitzea, egin beharrekoak egin ondoren, datu hori zuzen dezan, “etxeko atearekin” jarri beharrean “ate batekin” jarrita, edo datua ezezta dezan, datu pertsonalak babesteari buruzko araudiak ezarritakoari jarraikiz.
Bi hilabeteko epea ematea Osasuneko kontseilariari gomendio hau onartu duela jakinaraz dezan eta horren ondorioz hartuko dituen neurriei buruz informa dezan, edo, bestela, ebazpena ez onartzeko arrazoiei buruz informa dezan. Orobat ohartarazten diot hala egiten ez badu Nafarroako Parlamentuari igorriko diodan urteko txostenean sartuko dudala kasua, uztailaren 3ko 4/2000 Foru Dekretuak 34. artikuluko bigarren atalean jasotzen den moduan.
Nafarroako Arartekoa
Francisco Javier Enériz Olaechea
Partekatu edukia