Partekatu edukia
Energia eta ingurumena
Gaia: Los daños ocasionados a árboles y arbustos por las labores de mantenimiento y conservación de los márgenes de unas carreteras.
Lurralde Kohesiorako kontseilaria
Kontseilari jauna:
1. 2025eko urtarrilaren 13an, instituzio honek (…) jaunaren idazki bat jaso zuen. Horren bidez, kexa bat aurkeztu zuen errepide batzuen garbiketa-lanengatik.
Idazki hartan, hauxe zioen:
a) 2024ko abenduaren 13tik 19ra, NA-4040, NA-4041 eta NA-4042 errepideen ertzak garbitzeko lanak egin ziren.
b) Garbiketa-lan horiek modu desegokian egin izan dira, eta kalte handiak eragin dizkiete inguruko zuhaitz eta zuhaixkei.
2. Ondoren, erakunde honek Lurralde Kohesiorako Departamentura eta Landa Garapeneko eta Ingurumeneko Departamentura jo zuen, gai horri buruzko informazio eske.
2025eko otsailaren 10ean Lurralde Kohesiorako Departamentuaren txostena jaso zen, honako hau adierazten zuena:
“Bidezaintza Zerbitzuak emandako informazioa bildu eta aztertu ondoren, ondorioztatu da egindako lanek zorrotz betetzen dutela indarrean dagoen araudia, eta bat datozela Nafarroako Errepideei buruzko martxoaren 23ko 5/2007 Foru Legearen 7. artikuluak ezarritako jarduteko irizpide orokorrekin.
Aipatu behar da Mugairiko barrutian, hau da, garbiketa-lanak eta belar-sastrakak kentzeko lanak egin direneko eremuan, klimak aise errazten duela landaredia haztea bideetako bazterretan. Egoera hori kudeatzeko, sastrakak kentzeko eta adarrak moztu zein inausteko kanpainak egiten dira aldizka, landaretza berriaren hazkundea kontrolatzeko, landareen ugaltzea prebenitzeko eta horri lotutako arriskuak murrizteko, hala nola suteak edo adarrak errepideen gainean erortzea.
Kanpaina horiek urtero egiten dira, batez ere, udazkenean eta neguan, hostoak erortzeaz batera, eta udaberriko kimuak agertu aurretik amaitzen dira. Erabilitako baliabideak egokitzat jotzen dira lortu nahi diren helburuei erreparaturik; enpresa kontratistak adierazi du erabilitako lanabesak bat datozela kontratuko epeak betetzeko beharrarekin eta landaretzaren berariazko ezaugarriekin: zuhaixkak, zuhaitzak, zuhaitzen neurriak, errepideen tipologia eta abar.
Lurralde Kohesiorako Departamentuko Bidezaintza Zerbitzuak lanabes mekanikoen erabilera babesten du, beste irtenbide batzuekin alderatuta, kasurako ingurumenean eragin handiagoa duten herbiziden erabilerarekin alderatuta, tratamendu selektiboagoa eta eraginkorragoa ahalbidetzen baitute. Egiaztatu denez, ikuspegi hori eraginkorra da, Mugairiko barrutian ez ezik, Nafarroako Foru Komunitatean antzeko ezaugarriak dituzten beste barruti batzuetan ere.
Landarediaren “suntsiketari” buruzko oharrei dagokienez, halakoak hautemate subjektiboak izan badaitezke ere, garrantzitsua da adieraztea egindako lanen helburua ez dela baso- eta paisaia-helburuak lortzea, bide-segurtasuna bermatzea baizik. Errepideen ertzetako landaretza kontrolatzeko eta inausteko jarduketek errepideen bideragarritasuna eta zaintza hobetzen dute, galtzaden eguzkialdia handitzen baitute, izotza sor dadin saihesten dute, urgarriak sakabana daitezen murriztu eta zoladuraren narriadura apaltzen baitute, besteak beste.
Gauzatutako lanak errepideetako erabiltzaileentzat arriskutsuak izan daitezkeen landareak kentzea baino ez dira izan, bide-bazterretan gerta daitezkeen suteen prebentzioa ere aintzat hartuta.
Landaretza moztu ondotik, haien tamainaren arabera, enbor eta adar handienak kentzen dira, edo era mekanikoak erabiliz birrintzen dira ertainak direnean, eta toki berean uzten dira (normalean errepideetako ertzetan edo ezpondetan, lur-berdinketaren barruan). Hala ere, sastrakak kentzeko bitarteko mekanikoak erabili eta gero, ulertzeko modukoa da zenbait zuhaitzen itxura hobetu egin daitekeela, eta, beraz, enpresa kontratistari adieraziko zaio ezpalduta geratu diren adarrak berrikus ditzala, ahal den neurrian ebaki ditzaten, ixteko motzondoa utzita”.
2025eko otsailaren 12an, Landa Garapeneko eta Ingurumeneko Departamentuaren txostena jaso zen, honako hau adieraziz:
“Nafarroako Gobernuko Landa Garapeneko eta Ingurumeneko Departamentuko Basoen eta Ehiza Kudeaketaren Zerbitzuan idazki bat jaso da, Nafarroako Arartekoak bidalia. Idazki horretan, (...)(e)k aurkeztutako kexa bat igorri da; bertan, Doneztebetik Donamariara bitarteko errepideak garbitzeko lanetan zuhaitzei eta zuhaixkei egindako kalte handien ziozko kexa adierazi du interesdunak.
Idazkian, hainbat errepidetako ertzetako landaretza (zuhaitzak eta zuhaixkak) zein egoeratan geratu den aipatzen da (bereziki, NA-4040 eta NA-4041 errepideetakoa).
Adierazitakoari dagokionez, Basoen eta Ehiza Kudeaketaren Zerbitzuak honako hau adierazi nahi du:
1. Eragindako zuhaitz- eta zuhaixka-espezieak eremu horretan hazi ohi direnak dira: lizarrak (Fraxinus excelsior), haritzak (Quercus robur), sahatsak (Salix spp.), hurritzak (Coryllus avellana), sasiak (Rubus spp.) eta abar.
2. Errepide-ertzetako jarduketa horiek Herri Lan eta Azpiegituren Zuzendaritza Nagusiaren eskumenekoak dira, eta, beraz, Lurralde Kohesiorako Departamentuak sustatzen ditu ukitutako bideen zortasun-eremuan.
3. Basoen eta Ehiza Kudeaketa Zerbitzuak ez du eskumenik Nafarroako Errepide Sarearen barruko bide-azpiegiturak mantentzeko, eta, beraz, ez du horrelako lanik sustatzen.
4. Emaitza ikusita, badirudi lanak makineriaren besora lotutako sastraka-kengailua erabiliz (traktorea, atzerako hondeamakina edo antzekoa) egin zirela zenbait tartetan, eta halako makinek landaretza urratzen eta zartatzen dutela.
5. Egokiena eta gomendagarriena zurezko landaretza (adarrak eta enborrak) garbiki moztea bermatzen duten tresnak erabiltzea litzateke. Zurezko landaretzaren mozketa garbiek zauriak orbaintzea errazten dute, eta ikusmen-inpaktu txikiagoa sortzen dute. Komeni da hondakinak lurrean birrintzea, eta, ahal izanez gero, tratamendu-gune egoki batera eramatea”.
3. Adierazi den bezala, kexaren muina da errepideetako ertzak mantentzeko eta zaintzeko lanak gauzatu zireneko modua; hain zuzen ere, lan horietan erabilitako makinen eraginez, kalte handiak eragin omen zaizkie inguruko zuhaitzei eta zuhaixkei.
Ildo horretan, Landa Garapeneko eta Ingurumeneko Departamentuak adierazi du, interesdunak bidalitako argazkiak ikusita, teknika desegokia erabili dela lan horiek egin direnean, esan beharrik ez baitago egokiena “zurezko landaretza (adarrak eta enborrak) garbiki moztea bermatzen duten tresnak erabiltzea zatekeela”, eta horrek, ikusmen-inpaktu txikiagoa eragiteaz gain, zauriak edo motzondoak ongi orbaintzea erraztuko zuen.
4. Esandakoa kontuan harturik, erakunde honek egokitzat jotzen du Lurralde Kohesiorako Departamentuari iradokitzea, Landa Garapeneko eta Ingurumeneko Departamentuak igorritako txostenean adierazitakoaren ildo beretik, errepideetako ertzak garbitzeko egiten diren etorkizuneko lanetan teknika eta tresna egokiak erabiliko direla ziurta dezan.
5. Beraz, eta Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.1. artikuluak ematen dizkion eskumenen arabera, hau jo du beharrezkotzat:
Lurralde Kohesiorako Departamentuari iradokitzea, ingurumena behar bezala babesten dela bermatzeko, errepideetako ertzak garbitzeko helburuz, etorkizuneko lanetan teknika eta lanabes egokiak erabiltzen direla ziurta dezan.
Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.2. artikuluari jarraikiz, eta aginduzkoa betez, Lurralde Kohesiorako Departamentuak bi hileko epean jakinarazi beharko du ebazpen hau onartzen duen eta, dagokionean, hura betetzeko zer neurri hartu dituen.
Lege-agindu horretan xedatzen denez, aipatutako administrazio publikoak arartekoaren erabakia onartzen ez badu, erakunde honek erabaki dezake gai hori dagokion urteko txostenean sartzea eta Nafarroako Parlamentuan azaltzea, jarrera hori izan duen administrazio publikoa berariaz aipatuz, baldin eta arartekoaren iritziz erabakia onartzea posible bazen.
Adeitasunez, zure erantzunaren zain,
El Defensor del Pueblo de Navarra
Nafarroako Arartekoa
Patxi Vera Donazar
Partekatu edukia