Partekatu edukia
Hezkuntza eta Irakaskuntza
Gaia: Udal haur eskoletako langileen greba mugagabearen harira Altsasuko Udalak ezarritako gutxieneko zerbitzuen baldintzak.
Altsasuko Alkatea
Alkate jauna:
1. 2022ko maiatzaren 2an, instituzio honek Altsasuko Txirinbulo haur-eskolara joaten diren seme-alaben familiek aurkeztutako hainbat kexa jaso zituen, ez daudelako ados udal haur-eskolen langileriaren mugagabeko grebaren harira ezarritako zerbitzu minimoen baldintzekin.
Idazki hartan, hauxe zioen:
a) Altsasuko Udalak ezarritako zerbitzu minimoak ez dira nahikoak. Bakarrik bi gela irekiko dira eta beste bi geletako haurrak ezin izanen dira joan. Hau da, zerbitzu minimoak familien erdientzat baino ez dira ezarri.
b) Lana eta familia bateragarri egitea ezinezkoa da.
c) Jasotzen ari ez diren zerbitzu batengatik kobratzen ari zaie.
2. Ondoren, erakunde honek Altsasuko Udalara jo zuen, gai horri buruzko informazio eske.
3. 2022ko maiatzaren 16an Udalaren txostena jaso zen. Honako hau jartzen du jaso genuen txostenean:
2022ko maiatzaren 9an, Nafarroako Arartekoaren jakinarazpen bat jaso zen Altsasuko Udalean (sarrera-erregistroa: 2022/2013), eta, horren bidez, jakinarazten da erakunde horrek, duela gutxi, udalerri horretako Txirinbulo udal Haur Eskolako ume batzuen familien kexak jaso dituela, Nafarroako Foru Komunitatearen titularitateko udal haur eskola batzuen (haien artean, Txirinbulo) greba-deialdiaren ondorioz Udalak ezarritako gutxieneko zerbitzuak direla eta.
Nafarroako Arartekoaren jakinarazpenak adierazten du, zehazki, kexetan honako hau azaltzen dela:
a) Altsasuko Udalak ezarritako gutxieneko zerbitzuak ez dira nahikoak. Bi gela bakarrik egongo dira zabalik, eta, beraz, beste bi geletako haurrak ezin izango dira haur eskolara joan. Hau da, gutxieneko zerbitzuak familien erdientzat baino ez dira ezarri.
b) Familia eta lana bateragarri egitea ezinezkoa da.
c) Jasotzen ari ez den zerbitzu batengatik kobratzen ari zaie.
Aurkeztutako kexen edukiari dagokionez, honako hau adierazi behar da:
1.- 2022ko apirilaren 25ean, ELA sindikatuak, Udaleko langileen ordezkari sindikal baten bitartez, Txirinbulo udal Haur Eskolan 2022ko maiatzaren 9tik aurrerako greba mugagabearen jakinarazpena aurkeztu zuen modu ofizialean, Nafarroako 0-3 Plataformak Nafarroako Haur Eskola publikoetan sustatutako grebaren esparruan. Jakinarazpenean zehazten da zein izango den greba-batzordearen osaera.
2.- Greba-deialdia jakinarazi ondoren, 2022ko apirilaren 28an bilera bat egin zen, eta bertan izan ziren Udaleko lan-kontratuko langileen ordezkari sindikalak (udal Haur Eskolako langile guztiak lan-kontratukoak baitira), greba-batzordea, alkatea, Osasun eta Gizarte Zerbitzuetako Batzordeko presidentea eta Udaleko idazkaria.
3.- Maiatzaren 3an, Alkatetzaren 636/2022 zenbakiko Ebazpena eman zen, zeinaren bidez 0-3 urteko Haur Hezkuntzako Txirinbulo zentroan funtsezko zerbitzuak betetzea ziurtatzeko beharrezkoak diren bermeak ezarri ziren, 2022ko maiatzaren 9rako egindako greba orokor mugagaberako deialdiaren ondorioz.
Ebazpen horrek gutxieneko zerbitzuak ezartzen ditu, kontuan hartuta langileek askatasuna dutela greba-deialdiarekin bat egin ala ez erabakitzeko, eta kontuan hartuta “bizikidetza‑talde egonkorrak” indarrean daudela; talde horiek Osasun Ministerioak eta autonomia-erkidegoetako gobernuek ezarri zituzten, COVID-19a ez hedatzeko prebentzio-neurri gisa. Neurri hori indarrean egoteak unitate edo gela desberdinetako haurren arteko interakzioa eragozten du.
Horrela, bada, unitate edo ikasgeletako haurrak ezin daitezkeenez elkarrekin egon, eta unitate edo gela bakoitzeko hezitzaile bat egoten denez eta bi hezitzailek greba ez egitea erabaki dutenez, Udalak, gutxieneko zerbitzuak ezartzean, ezin die eskatu greba‑deialdiarekin bat egin duten bi hezitzaileei gutxieneko zerbitzuak bete ditzatela, kasu horretan grebarako eskubidea, funtsezko eskubide gisa, neurriz kanpo kaltetuta egongo litzatekeelako.
Horren arabera, Alkatetzaren dekretu horretan ezartzen da gutxieneko zerbitzuak zuzendariak, lanaldi erdian, eta garbiketa-zerbitzuko pertsona batek, lanaldi osoan, beteko dituztela. Era berean, eta zerbitzu horietatik kanpo, greba-deialdiarekin bat egiten ez duten bi hezitzaile egongo dira, beren gelan edo unitatean ohi bezala dagozkien haurrekin lan egingo dutenak. Horren ondorioz, beste bi unitate edo geletako haurrak ezin dira haur eskolara joan, eta kasu horretan ez da sortuko umeak haur eskolara joan ahal izanez gero ordaindu beharko luketen prezio publikoa.
Alkatetzaren ebazpenean berariaz adierazten da zentroak erabiltzaileei jakinarazi beharko diela zerbitzua nola emango den eta zer neurri hartu diren.
4.- 2022ko maiatzaren 4an, Nafarroako Gobernuko Hezkuntzako Zuzendaritza Nagusiak Foru Komunitateko haur eskola guztiei jakinarazi zien “bizikidetza-talde egonkorrak” ezartzeko neurria jadanik ez zegoela indarrean, eta haurrek interakzioa izan zezaketela bai kanpoan bai barruan, jantoki‑zerbitzuan izan ezik. Hori guztia, Osasun Ministerioaren “Ikastetxeetarako COVID-19aren aurkako prebentzio‑, higiene‑ eta osasun-sustapenerako neurriak” izeneko dokumentuaren arabera (2022ko maiatzaren 3ko bertsio eguneratua).
Osasun-protokoloaren eguneratze hori ikusita, eta greban dagoen haur eskola batean gutxieneko zerbitzuak ezartzeko orduan oso garrantzitsua izanik, maiatzaren 5ean Alkatetzaren 671/2022 zenbakiko Ebazpena eman zen. Ebazpen horren bidez, 0-3 urte bitarteko Haur Hezkuntzako Txirinbulo zentroan ezinbesteko zerbitzuak mantenduko direla ziurtatzeko beharrezko bermeak aldatu ziren, 2022ko maiatzaren 9rako greba orokor mugagaberako deialdia dela eta. Hala, Haur Eskolako Zuzendaritzarekin batera ezartzen da greba-deialdiarekin bat egin ez duten bi hezitzaileak bi gelekin egon daitezkeela, haur guztiei zerbitzua emateko. Horrela, hasiera batean ezarritako gutxieneko zerbitzuak aldatu eta honela geratzen dira: zuzendaria lanaldi erdian, eta bi hezitzaile, garbiketako pertsona bat eta jantokiko laguntzailea lanaldi erdian.
Gutxieneko zerbitzuak aldatzen dituen Alkatetzaren azken Ebazpenean egiaztatzen denez, Haur Eskolako hezitzaileek greba‑deialdiarekin modu askean eta legitimoan bat egiteaz gain, ezartzen da bi hezitzailek egon beharko dutela beren ohiko lanaldian, gutxieneko zerbitzuak bermatzeko (hezitzaileen % 50). Izan ere, lehen ebazpenean ez bezala, bigarren ebazpen hau bizikidetza-talde egonkorrak kendu ondoren ematen da, eta, beraz, ezohiko egoera batean (greba), eta gutxieneko zerbitzu batzuk ezarrita; beraz, zehazten da, nolanahi ere, lau hezitzaileetatik bik lanean aritu beharko dutela zerbitzu horiek ahalbidetzeko.
Alkatetzaren ebazpenean berariaz adierazten da, aurrekoan bezala, zentroak erabiltzaileei jakinarazi beharko diela zerbitzua nola emango den eta zer neurri hartuko diren.
5.- Alkatetzaren maiatzaren 5eko 671/2022 Ebazpenak ezarritako gutxieneko zerbitzuak indarrean daudela, esan daiteke familiek lana eta familia bateragarri egiteko aukera gehiago dutela, hasiera batean ezarritako gutxieneko zerbitzuen aldean.
Hori guztia, ahaztu gabe Udalak oreka bilatu behar duela Txirinbulo udal Haur Eskolan gutxieneko zerbitzu batzuk ematearen eta langileen oinarrizko eskubide gisa grebarako eskubide legitimoaren bermearen artean. Ez dugu ahaztu behar legez ezinbestekoa ez den zerbitzu bat dela eta gutxieneko zerbitzuei dagokienez, legez eztabaidagarria dela gutxieneko zerbitzuak ezartzea zerbitzu publiko batean, zeinaren “funtsezko” izaera zalantzan jartzen baita ondorio horietarako.
4. Adierazi den bezala, kexak aurkeztu dira 0-3 urteko udal haur eskoletako langileek greba mugagabea iragarri ondoren.
Salatzen da Altsasuko Udalak ezarritako gutxieneko zerbitzuek ez dutela ikasleentzako zerbitzu egokia bermatzen, eta horrek arazoak sortzen dizkiela eraginpeko familiei.
5. Toki-erakunde eskudunek ezarritako gutxieneko zerbitzuei buruzko kexez gain, erakunde honek herritarren kexa ugari jaso ditu, zeinetan adierazten duten, grebarako deialdia egin duten pertsonen ildo beretik, ez daudela ados 0-3 urte zikloko haur eskoletan ematen den zerbitzuaren baldintzekin (ratioak, langile nahikorik ez egotea, lan-baldintzak eta abar), eta horri buruzko neurriak har daitezela eskatu dute.
Erakunde honek, Hezkuntza Departamentuaren eta Nafarroako Udal eta Kontzejuen Federazioaren txostena jaso eta gaia aztertu ondoren, zenbait iradokizun egin behar izan dizkie erakunde biei:
“a) Hezkuntza Departamentuari eta Nafarroako Udal eta Kontzejuen Federazioari iradokitzen zaie, lehenengo zikloko (0-3 urte) haur eskoletan ematen den zerbitzuaren greba dela eta, alderdien artean elkarrizketa eta negoziazioa susta dezatela, adostasuna lortzeko eta hezkuntzako zerbitzua normaltasunez emateko, kaltetutako umeen eta familien onerako.
b) Hezkuntza Sailari iradokitzen zaio 0-3 urte bitarteko haur bakoitzeko hezitzaileen ratioak edo eskakizunak hobetzea azter dezala, eta, hala badagokio, aplika dezala, zerbitzuaren kalitatea hobetzen saiatzeko.
Gaur egun, erakundea iradokizun horien erantzunaren zain dago.
6. Gutxieneko zerbitzuei eta horiek familietan duten eraginari buruz jaso diren kexei dagokienez, Arartekoak greba-testuinguru batean zerbitzu horien neurri zehatza zehaztu ezin duen arren, beharrezkotzat jotzen du toki-erakunde eskudunak egoeraren etengabeko jarraipena egitea, beharrezkoa bada, zerbitzuak aldatzeko eta une oro kaltetutako haurren beharrak estaltzeko.
Langileek grebarako eskubidea dute eta zerbitzua emateko hobekuntzak adostu daitezke; hala ere, zentroen erakunde titularrek erabiltzaileen eskubideak zaindu behar dituzte etengabe (kasu honetan, gainera, erabiltzaileak hiru urtetik beherakoak dira, eta horrek babes handiagoa eskatzen du), eta eskubide horiek babesteko dagozkion berme-neurriak ezarri.
Horregatik, aurrekoaren ildotik, gomendio bat egiten da.
7. Beraz, eta Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.1. artikuluak ematen dizkion eskumenen arabera, hau jo du beharrezkotzat:
Altsasuko Udalari gomendatzen zaio bere titulartasuneko haur eskolari (0-3 urte) eragiten dion grebaren ondoriozko egoeraren etengabeko jarraipena egin dezala, kaltetutako haurren eskubideak eta beharrak une oro babesteko, eta, beharrezkoa izanez gero, gutxieneko zerbitzuen hasierako deklarazioa aldatzea, eskubide horiek bermatu ahal izateko.
Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.2. artikuluari jarraikiz, eta aginduzkoa betez, Altsasuko Udalak bi hileko epean jakinarazi beharko du ebazpen hau onartzen duen eta, dagokionean, hura betetzeko zer neurri hartu dituen.
Lege-agindu horretan xedatzen denez, aipatutako administrazio publikoak arartekoaren erabakia onartzen ez badu, erakunde honek erabaki dezake gai hori 2022. urteari dagokion urteko txostenean sartzea eta Nafarroako Parlamentuan azaltzea, jarrera hori izan duen administrazio publikoa berariaz aipatuz, baldin eta arartekoaren iritziz erabakia onartzea posible bazen.
Adeitasunez, zure erantzunaren zain,
El Defensor del Pueblo de Navarra
Nafarroako Arartekoa
Patxi Vera Donazar
Partekatu edukia