Bilaketa aurreratua

Ebazpenak

Nafarroako Arartekoaren (Q23/925) Ebazpena. Horren bidez, Ameskoabarreneko Udalari berariaz gogorarazi zaio egiten dituzten eskaerak ebatzi behar dituela. Era berean, herritarrek euskaraz hitz egiteko duten eskubidea bermatzeko beharrezko neurriak har ditzala gomendatzen zaio.

2023 azaroa 20

Euskara

Gaia: Ameskoabarreneko Udalak profil elebiduneko lanpostuak ez egoteari buruzko eskaerari edo plantilla organikoan merezimendu gisa baloratzeari erantzun ez izana.

Ameskoabarrengo alkatea

Alkate andrea:

1. 2023ko irailaren 28an, instituzio honek [..] jaunaren idazki bat jaso zuen, Administrazioan Euskaraz Taldearen izenan. Horren bidez, kexa bat aurkeztu zuen Ameskoabarrengo Udaleko plantilla organikoan hizkuntza-eskakizun elebiduna duten lanpostuak ez izateagatik eta euskara merezimendu gisa ez baloratzeagatik. 

Idazki hartan, hauxe zioen:
a) 2023ko maiatzaren 15ean, Ameskoabarrengo Udalaren plantilla organikoa argitaratu zen Nafarroako Aldizkari Ofizialean.
b) 4 lanpostu daude, eta bakar batean ere ez da eskatzen euskara jakitea, ezta merezimendu gisa baloratzen ere.
c) Ameskoabarrena eremu mistoaren parte da.
d) Hori dela eta, 2023ko maiatzaren 27an, Ameskoabarrengo Udalari zuzendutako instantzia bat aurkeztu zuten. Instantzia horretan, plantilla organikoa egokitzeko eskatu zuten, herritarrek euskaraz zuzentzeko eskubidea izan zezaten. Horretarako, eskatzen zuten C1 hizkuntza-eskakizuna ezartzeko idazkarien eta ofizial administrarien lanpostuetarako, eta merezimendu gisa baloratzeko administrari laguntzaileen eta askotariko zerbitzuetako arduradunen lanpostuak, eta hori guztia kontuan hartzeko lanpostu horiek betetzeko etorkizuneko deialdietarako.
e) Orain arte ez du erantzunik jaso.

2. Ondoren, erakunde honek Ameskoabarrengo Udalera jo zuen, gai horri buruzko informazio eske.
Honako hau jartzen du jaso genuen txostenean: 

Lehenengoa.- 2023ko apirilaren 23an, Nafarroako Aldizkari Ofizialean (81. zk.) Ameskoabarrengo Udaleko udal-esparruan euskararen erabilera eta sustapena arautzeko Ordenantza argitaratu zen. 

Bigarrena.- [..] jaunak, Administrazioan Euskaraz Taldearen ordezkari gisa, 2023ko maiatzaren 18an, Iruñeko Udaleko erregistro orokorraren bidez, 43687 eskaera aurkeztu zuen, zeina udal honetara helarazi baitzen 2023ko ekainaren 16an. Eskaera horretan honako hau eskatu zen: “Aldatu dadila Euskarari buruzko ordenantza, eta goian adierazitako hobekuntzak txertatu daitezela. -Etorkizuneko plantilla organikoetarako, profil elebiduna duten plazen kopurua zehaztea: Ameskoabarrengo euskal hiztunen ehunekoa gehi ia euskal hiztunen (neurri batean ulertzen duten baina hitz egiteko gai ez diren pertsonak) ehunekoaren erdia. 
-Gainerako plazetan euskararen ezagutza merezimendu gisa baloratzea, baina zenbatekoa zehaztuta: % 5 orokorrean eta % 10 jendaurreko lanpostuetan. 

Hirugarrena.- [..] jaunak, Administrazioan Euskaraz Taldearen ordezkari gisa, beste kexa bat aurkeztu zuen Iruñeko Udaleko erregistro orokorrean, 2023ko ekainaren 27an —58768 eta 58770 zenbakidun eskaera—, eta 2023ko uztailaren 5ean helarazi zen udal honetara, honako hau eskatzeko: "Lehenengoa.- Plantilla Organikoa egokitzea, eremu mistoko herritarrek Udalera jotzeko orduan euskara erabiltzeko duten eskubidea gauzatzeko, Euskararen Foru Legearen 17. artikuluak ematen dituen baliabideak erabilita. Bigarrena.- Idazkari-lanpostuak duen garrantzia kontuan hartuta, lanpostu horretarako C1 mailako euskarazko hizkuntza-eskakizuna ezartzea. Hirugarrena.- Ofizial administrariaren lanpostuari C1 mailako euskarazko hizkuntza-eskakizuna ezartzea. Laugarrena.- Administrari laguntzaile lanpostuan euskara jakitea merezimendu gisa ezartzea, % 10eko balioarekin. Bosgarrena.- Merezimendu gisa ezartzea zerbitzu anitzeko arduradunaren lanpostuan euskara jakitea, % 10eko balioarekin. Seigarrena.- Aurrekoa kontuan hartzea lanpostu horiek betetzeko etorkizuneko deialdietan". 

Laugarrena.- 2023ko urriaren 5ean, Nafarroako Arartekoak [..] jaunaren kexa bat helarazi zuen, Administrazioan Euskaraz Taldearen ordezkari gisa, udal honetako plantilla organikoan hizkuntza-eskakizun elebidunik ez izateagatik eta merezimendu gisa ez baloratzeagatik. Nafarroako Arartekoari honako hau eskatu dio: "Ameskoabarrengo Udalari gomendatu diezaiola plantilla organikoan profil elebiduna duten langileak aurreikus ditzala eta gutxienez euskararen ezagutza merezimendu gisa erregulatu dezala". 

Oinarri juridikoak 

Lehenengoa.- 1978ko Espainiako Konstituzioa. Atariko titulua. 3. artikulua. 

Bigarrena.- Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutuna berresteko tresna, Estrasburgon egina 1992ko azaroaren 5ean. 

Hirugarrena.- 18/1986 Foru Legea, abenduaren 15ekoa, Euskarari buruzkoa. 
2., 3., 5., 6. eta 17. artikuluak eta bigarren xedapen gehigarria. 

Laugarrena.- 103/2017 Foru dekretua, azaroaren 15ekoa, euskararen erabilera arautzen duena Nafarroako administrazio publikoetan, beren erakunde publikoetan eta menpeko dituzten zuzenbide publikoko entitateetan. 

Bosgarrena.- Ameskoabarrengo Udaleko udal-esparruan euskararen erabilera eta sustapena arautzeko Ordenantza. (NAO, 81. zk., 2023ko apirilaren 23koa). 3., 5., 6., 7., 9., 11., 12., 14., 15., 16., 17., 18. eta 19. artikuluak. 

Ondorioak

Lehenengoa.- Egindako lehenengo eskaerari dagokionez, 2023ko maiatzaren 18an, Iruñeko Udaleko erregistro orokorraren bidez, 43687 eskaera aurkeztu zuen. Eskaera horretan honako hau eskatzen zen: “Aldatu dadila Euskarari buruzko ordenantza, eta goian adierazitako hobekuntzak txertatu daitezela. -Etorkizuneko plantilla organikoetarako, profil elebiduna duten plazen kopurua zehaztea: Ameskoabarrengo euskal hiztunen ehunekoa gehi ia euskal hiztunen (neurri batean ulertzen duten baina hitz egiteko gai ez diren pertsonak) ehunekoaren erdia. 
Udaleko Osoko Bilkurak orain arte ez du euskararen ezagutza derrigorrezkotzat jo inongo lanpostutan, horregatik ez da plantilla organikoan adierazi. Izan ere, orain arte, Ameskoabarrengo bizilagun batek ere ez du eskatu Ameskoabarrengo Udalak euskaraz artatzea. Ikasleen guraso-elkarteak eta Ameskoako Euskara Elkarteak neurriak eskatu badituzte bailaran euskararen erabilera sustatzeko (horregatik egiten da udako ludoteka euskaraz), bereziki, euskara ikasteko helduentzako laguntzak, zeinak udalerrirako euskarari buruzko ordenantzaren onespenetik abiatuta gauzatzen ari baita. Adierazi beharra dago bailaran euskararen erabilera sustatzen duen elkarte horrek ez zuela egin alegaziorik onetsitako ordenantza zela-eta, nahiz eta interesdunei beren-beregi jakinarazi zitzaien horretarako, hasiera batean onetsitako Jendaurreko informaziorako eta entzunaldirako ordenantza, hogeita hamar egun balioduneko eperako, espedientea aztertzeko eta alegazioak, erreklamazioak, oztopoak edo behaketak eta iradokizunak aurkezteko. NASTATek, 2023ko maiatzaren 5ean egindako azken eguneraketan, Biztanleriak argitaratutako azken datu sozio-linguistikoen arabera, 2021. urteari dagokionez, Ameskoabarrengo hiztunen ehunekoa honako hau da gure udalerrian: Euskal hiztunak (%): % 17 eta % 40 artean. Euskal hiztun hartzailea (%): % 19. Euskal hiztunak ez direnak (%): % 40 eta % 64 artean. 
Ez dakigu zer administrazio-iturrik lortu dituzten datuak, eta benetako datuen alde egiten dugu: % 17 euskal hiztunak dira, eta % 64 ez dira euskal hiztunak; izan ere, Nafarroako Gobernuak 2018an landutako datu soziolinguistikoen arabera, Ameskoabarrenaren erreferentzia-balioa % 10,8koa zen. 

Ikasleen guraso-elkarteak hala eskatuta D eredua ezartzeak euskararen erabilera bultzatu du, bai Las Amescoas ikastetxe publikoan eskolatuta dauden pertsonen artean, bai haien familia-eremuan, baina, jakina, ez NASTATek estimatzen dituen gehieneko balioetaraino; izan ere, biztanleriaren % 20a baino gehiago euskal hiztuna izanik, udal honek herritarrei arreta euskaraz emateko eskaerak izan beharko lituzke, eta hori ez da gertatzen.

Nolanahi ere, udal honek ez du giza baliabiderik eta baliabide materialik Ameskoabarrengo euskal hiztunen ehunekoa eta ia euskal hiztunak direnen (neurri batean ulertzen duten baina hitz egiteko gai ez diren pertsonak) ehunekoaren erdia egiaztatzeko. 

Ikusi da Ameskoabarrengo kontzejuetako bizilagunek ez dutela eskaerarik egiten udal-zerbitzuetan euskarazko arreta emateko, eta, beraz, ez da egokitzat jotzen derrigorrezko hizkuntza-eskakizuna ematea idazkari kontu-hartzailetza lanposturako, nahiz eta merezimendu gisa baloratu. Nafarroako Gobernuaren eskumena da hori, lanpostu horiek betetzeko egiten dituen deialdietan. 

-Gainerako plazetan euskararen ezagutza merezimendu gisa baloratzea, baina zenbatekoa zehaztuta: % 5 orokorrean eta % 10 jendaurreko lanpostuetan.”

Ameskoabarrengo Udaleko udal-esparruan euskararen erabilera eta sustapena arautzeko Ordenantzaren honako artikulu hauek izango dira aplikagarriak.

“14. artikulua. Udalak konpromisoa hartzen du langile publikoek zerbitzua euskaraz emateko duten gaitasuna handitzeko. Horretarako, lau urterako udal-langileentzako euskarazko prestakuntza-lanak diseinatuko ditu. Plan horietan, langileen lanorduen murrizketak, dirulaguntzak eta horien ordezkapenak aurreikusiko dira, Nafarroako Gobernuak ezarritako esparruan, baldin eta aurrekontu-kreditua badago.

15. artikulua. Udalak egiten dituen eta euskara jakitea derrigorrezkoa ez den lanpostuetarako deialdietan, merezimendu gisa sartuko da hizkuntza hori jakitea, euskara herritarren zerbitzurako hizkuntza gisa erabili ahal izateko, udalerriko errealitate soziolinguistikoaren arabera.

16. artikulua. Osoko Bilkurak erabakiko du, beharrezkotzat edo komenigarritzat jotzen duen, unean-unean zein euskara-maila eskatuko den, dagozkion derrigorrezko hizkuntza-eskakizunak sartuta ("lanpostu elebidunak" izenekoak) edo merezimendu kualifikatu gisa ("elebidun gisa zehaztu gabeko lanpostuak" izenekoak), Plantilla Organikoa onesten denean, herritarren hizkuntza-eskubideak bermatzeko helburuarekin. Euskara merezimendu gisa baloratuko da beti, ez denean derrigorrezkoa euskara jakitea. Hizkuntza-eskakizunak edo ezagutza-mailak hizkuntzen Europako erreferentzia-esparru bateratuaren araberakoak izango dira.

Era berean jardungo da, eta alkateak onartuko dituen deialdien oinarrietan sartuko ditu, ordezkapenen eta aldi baterako kontratazioen kasuan. 
Profil horiek zehazteko eta balioesteko, honako faktore hauek hartuko dira kontuan: 
–Lanpostua beteko duen pertsonak bete beharreko zereginen izaera. -- Herritarrekin izan beharreko ahozko eta/edo idatzizko harreman-maila. 
17. artikulua. Euskararen merezimendua eta lanpostu bakoitzean behar den gutxieneko ezagutza-maila ezartzeko irizpide orokorrak: 
a) Lanpostu bakoitzaren eginkizunak aztertu ondoren, udal-plantillan eta deialdi bakoitzean zehaztuko da lanpostu bakoitzari dagokion ezagutza-maila. b) Plantillan zehaztuko dira, herritarrekin ahozko eta idatzizko harreman handiagoa izateagatik, euskara jakitea eskatzen duten lanpostuak. c) Lanpostuetan euskararen ezagutzari emango zaion puntuazioa lanpostu bakoitzaren deialdian ezarriko da. 
18. artikulua. Oposizioetan edo oposizio-lehiaketetan proba bat egingo da lanpostuaren hizkuntza-eskakizunak eskatzen duen euskararen ezagutza-maila justifikatzeko, ofizialki egiaztatu ezin denean. 
19. artikulua. Udaleko langile batek euskara-gaitasuna lortu badu administrazioaren prestakuntza-planen bidez, edo Udalean sartzeko edo bere lan-bizitzaren edozein fasetan, ezagutza hori udal-administrazioan egiten duen lanean erabiltzeko eskatuko zaio." 
Bestalde, azaroaren 15eko 103/2017 Foru Dekretuaren arabera —euskararen erabilera arautzen duena Nafarroako administrazio publikoetan, beren erakunde publikoetan eta menpeko dituzten zuzenbide publikoko entitateetan—, 33. artikulua. “Euskararen ezagutza nahitaezkotzat jo ez den eremu mistoko toki entitateetan, euskara merezimendutzat hartzea erabaki bada, hari balorazio gehigarria emateko Nafarroako Foru Komunitateko Administraziorako 31. artikuluan ezarritako balioak har daitezke erreferentzia moduan.” 
31. artikulua. Merezimendu moduan baloratzea. 
1. Eremu mistoan dauden Nafarroako Foru Komunitateko Administrazioaren unitate organikoetako lanpostuetarako, betiere ele bikotzat jo ez badira, euskara merezimendu moduan baloratuko da. Sarbidea oposizio-lehiaketa bidez egiten denean balorazio hori % 7koa izanen da, merezimendu baremoaren gainerako zatiari esleitutako puntuazioari dagokionez, eta lanpostu horiek betetzeko merezimendu lehiaketetan % 6koa, merezimendu baremoaren gainerako zatiari esleitutako puntuazioari dagokionez. 
2. Eremu mistoan dauden Nafarroako Foru Komunitateko Administrazioko unitate organikoetako zenbait lanpostuk herritarrekin duten arreta- edo tratu-maila kontuan hartuta, horietarako sarbidea oposizio-lehiaketa bidez egiten bada eta Euskarabidea-Euskararen Nafar Institutuaren aldez aurretiko justifikazio-txostena izanik, haren baloraziorako esleitutako ehunekoa % 14 bitartekoa izan daiteke, merezimendu baremoaren gainerako zatiari esleitutako puntuazioari dagokionez, eta, merezimendu lehiaketa bidez betetzen diren lanpostuetan, berriz, % 12 bitartekoa, merezimendu baremoaren gainerako zatiari esleitutako puntuazioari dagokionez. 
Beraz, deialdi bakoitzean zehazten da, eta Ameskoabarrengo Udaleko udal-esparruan euskararen erabilera eta sustapena arautzeko Ordenantzarekin eta azaroaren 15eko 103/2017 Foru Dekretuarekin —euskararen erabilera arautzen duena Nafarroako administrazio publikoetan, beren erakunde publikoetan eta menpeko dituzten zuzenbide publikoko entitateetan— bat etorriz, legez dagokion merezimenduen balorazio-ehunekoa zehaztuko da. 

Bigarrena.- Aurkeztutako bigarren eskaerari dagokionez, 
"Lehenengoa.- Plantilla Organikoa egokitzea, eremu mistoko herritarrek Udalera jotzen dutenean euskara erabiltzeko duten eskubidea eraginkorra izan dadin, Euskararen Foru Legearen 17. artikuluak ematen dituen baliabideak erabiliz. 
Euskarari buruzko abenduaren 15eko 18/1986 Foru Legearekin bat etorriz, Ameskoabarrengo Udaleko udal-esparruan euskararen erabilera eta sustapena arautzeko Ordenantzak, 17.c) artikuluan, merezimendutzat jotzen du lanpostu bakoitzean sartzeko deialdietan euskara jakitea. 
Bigarrena.- Idazkari-lanpostuak duen garrantzia kontuan hartuta, lanpostu horretarako C1 mailako euskarazko hizkuntza-eskakizuna ezartzea.” 
Udal hau urratsak ematen ari da Euskarari buruzko abenduaren 15eko 18/1986 Foru Legearen 2., 3., 5., 6. eta 17. artikuluetan eta eremu mistoko udal gisa eragiten digun bigarren xedapen gehigarrian xedatutakoa betetzeko, kexa aurkeztu duen interesdunaren gustukoa ez bada ere. Nafarroako Administrazio Auzitegiaren 10509 zenbakiko epaian bertan, Zuzenbideko lehenengo oinarriko 4. puntuan honako hau ezartzen da: "Bigarren paragrafoan aipatutako hizkuntzei Estrasburgon 1992ko azaroaren 5ean egindako Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutunaren III. zatiko xedapen guztiak aplikatuko zaizkie, 7. artikuluan ezarritako helburu eta printzipioen arabera zentzuz aplika daitezkeenak. Aplikatu beharreko agindu horietako bat, "zentzuz aplika daitezkeen” neurrian, 10. artikulua da. Horren arabera, "Eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzen hiztun-kopuru jakin bat bizi den Estatuko administrazio-agintarien barrutietan, jarraian aipatzen diren neurriak justifikatzen direnean, eta hizkuntza bakoitzaren egoeraren arabera, alderdiek, ahal den neurrian, konpromiso hauek hartzen dituzte: 
i) administrazio-agintari horiek eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzak erabiltzen dituztela zaintzea; edo 
ii) herritarrekin harremanetan dauden agenteek eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzak erabiltzen dituztela zaintzea, haiengana hizkuntza horietan jotzen duten pertsonekin dituzten harremanetan; edo 
iii) eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzetako hiztunek ahozko edo idatzizko eskaerak aurkeztu eta erantzuna hizkuntza horietan jaso ahal izatea zaintzea; edo 
iv) eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzetako hiztunek ahozko edo idatzizko eskaerak hizkuntza horietan aurkezteko aukera izan dezatela zaintzea; edo 
v) eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzetako hiztunek hizkuntza horietan idatzitako dokumentu bat baliozkotasunez aurkezteko aukera izan dezatela zaintzea." 
Udal honek iii., iv. eta v. tartekiak betetzen ditu. Artikuluak ez du horiek guztiak betetzera behartzen. Ameskoabarrenan, gaur egun, ez dago neurriak justifikatzen dituen eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzetako hiztun-kopururik; hala ere, ordenantza onetsita, euskararen erabilera sustatzeko eta ezartzeko araudia betetzeko urratsak egin nahi dira, horretarako dagoen aurrekontuaren arabera. 
“Hirugarrena.- Ofizial administrariaren lanpostuari C1 mailako euskarazko hizkuntza-eskakizuna ezartzea. “ 
Ez da bidezkoa, oraingoz euskara ez baita administrazio honetako funtzionarioekin eta langileekin harremanetan jartzeko ohiko bidea, salbuespenezkoa baizik. Gainera, ez dakigu barne-sustapeneko lanpostu hau gaur egungo funtzionarioak beteko duen ala ez. Administrari laguntzaile horrek 30 urte baino gehiago daramatza lanean eta ez du hizkuntza ezagutzen. Hala ere, Udalak, ordenantza onestean, langileentzako prestakuntza-planak egiteko eta gauzatzeko konpromisoa hartu du, betiere horretarako dagoen aurrekontuaren arabera, kreditu egokia eta nahikoa behar baita. 
"Laugarrena.- Administrari laguntzaile lanpostuan euskara jakitea merezimendu gisa ezartzea, % 10eko balioarekin. “ 
Aurreko puntuen erantzunean azaldutakoari lotzen gatzaizkio; izan ere, udal honetan herritarrek ez dituzte euskaraz egiten ahozko komunikazioak udal-langileekin, eta herritarrek ez dute halakorik eskatzen. 
“Bosgarrena.- Merezimendu gisa ezartzea zerbitzu anitzeko arduradunaren lanpostuan euskara jakitea, % 10eko balioarekin. “ 
Idem. Aurreko puntuen erantzunean azaldutakoari lotzen gatzaizkio; izan ere, udal honetan herritarrek ez dituzte euskaraz egiten ahozko komunikazioak udal-langileekin, eta herritarrek ez dute halakorik eskatzen. 
Seigarrena.- Aurrekoa kontuan hartzea lanpostu horiek betetzeko etorkizuneko deialdietan". 
Udalbatza da udal-langileen hizkuntza-eskakizuna erabakitzeko eskumena duen organoa, ordezkatzen dituen auzotarren eskariaren arabera. 
Udalerri honi aplika dakiokeen indarreko araudiak badu lanpostuak betetzeko deialdietan euskararen ezagutza merezimendu gisa baloratzeko modua. 
Udal honek, euskararen erabilerari buruzko ordenantzaren onespenarekin, arauetan adierazitako helburuak betetzera bideratzen da, eta hori herritarrek eskubidea egikaritu ahal izateko neurri egoki eta nahikoan gauzatzen ari da. Nafarroako Administrazio Auzitegiaren epaia, zk.: 10509. 
Zuzenbideko bigarren oinarrian, azken paragrafoan, ondorioa, honako hau adierazten da: "Kontuan hartzea dagokion zerbitzuaren hartzaile izan daitezkeen eta euskara dakiten bizilagunen ehunekoa. Argi dago ez duela zerikusirik 700 biztanle pasatxo dituen Ameskoabarrengo errealitate soziolinguistikoak Barañaingo Nafarroako laugarren udalerriarekin, zeinak 20.000 biztanle baino gehiago baititu, interesdunak bere asmoen alde ematen duen epaiak aipatzen duenarekin. 
Udal honetan bulegoetako bi lanpostu baino ez daude: idazkaritza kontu-hartzailetza —hori betetzeko eskumena Nafarroako Gobernuarena da (deialdia ikusiz gero, ikusiko da ez dagoela erdi aldeko toki entitaterik plazen hizkuntza-eskakizuna derrigorrezkotzat hartzen duenik; Ameskoan, berriz, ez da horrelakorik egiten, auzotarren eskaririk ez dagoelako)— eta administrari laguntzaile funtzionarioa —30 urte daramatzana jardunean—. Ez da aurreikusten langile gehiago kontratatzea. Aldi baterako zerbitzu anitzeko bi arduradun daude, eta horien deialdia 2022an egin zen, udal-ordenantza onetsi aurretik, eta kontuan hartu zen euskararen ezagutza merezimendu gisa, gehienez ere 5 punturekin, eta, era berean, legez dagokion bezala eta plaza behin betiko betetzeko deialdian adosten denaren arabera baloratuko da".
3. Adierazi den bezala, Ameskoabarrengo Udaleko plantilla organikoan hizkuntza eskakizun elebiduneko lanposturik ez egoteari eta euskara merezimendu gisa ez baloratzeari buruzko instantziari ez erantzuteagatik aurkeztu da kexa.
4. Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen urriaren 1eko 39/2015 Legearen 21.1 artikuluan ezartzen denaren arabera, administrazioak behartuta daude “berariazko ebazpena ematera eta jakinaraztera prozedura guztietan, edozein dela ere prozedura hasteko modua”.
Artikulu beraren bigarren apartatuan ezartzen denez “berariazko ebazpena jakinarazteko gehieneko epea dagokion prozedura arautzen duen arauan zehaztutakoa izango da”. Gainera, hirugarren apartatuan gaineratzen denez,“prozedurei buruzko arauek ez badute gehienezko eperik ezartzen, epea hiru hilabetekoa izanen da”.
Ildo beretik, Nafarroako Toki Administrazioari buruzko Foru Legearen 318. artikuluak honako hau xedatzen du: “Toki entitateak behartuta daude beren eskumeneko gaietan egiten zaizkien eskaera guztiak ebaztera eta jakinaraztera”.
Kasu honetan, erakunde honek uste duenez, gai horri buruz udalaren irizpidea edozein izanda ere, aurkeztutako eskaera berariaz ebatzi behar zuen. Ondorioz, legezko betebeharrak gogorarazi behar direla uste da.
5. Gaiaren mamiari dagokionez, Euskarari buruzko abenduaren 15eko 18/1986 Foru Legearen 1.2 artikuluaren arabera, honako hauek dira funtsezko helburuak:
“a) Herritarrek euskara jakin eta erabiltzeko duten eskubidea babestea eta hori betetzeko tresnak zehaztea.
b) Euskararen berreskurapena eta garapena begiratzea Nafarroan, euskararen erabilera sustatzeko neurriak adieraziz.
c) Euskararen erabilera eta irakaskuntza bermatzea, borondatezkotasun, mailakatze eta errespetu irizpideei jarraikiz, Nafarroako errealitate soziolinguistikoaren arabera”.
Legeko 17. Artikuluak, eremu mistoari dagokionez (Ameskoabarrena hemen kokatzen da), ezartzen du: “herritar guztiek euskara nahiz gaztelania erabiltzeko eskubidea dute Nafarroako administrazio publikoei zuzentzeko”.
Era berean, manuak ezartzen duenez, eskubide hori bermatzeko administrazio publikoek honako hau egin dezakete: “a) Urteroko lanpostuen eskaintza publikoan zehaztea zein lanpostutarako izanen den nahitaezkoa euskaraz jakitea; b) Gainerako lanpostuetara iristeko deialdietan euskara jakitea merezimendu moduan baloratzea”. 
6. Nafarroako administrazio publikoetan, beren erakunde publikoetan eta menpeko dituzten zuzenbide publikoko entitateetan euskararen erabilera arautzen duen azaroaren 15eko 103/2017 Foru dekretuaren 3. artikuluko legezko ezarpen horiek garatuz, funtsezko helburu gisa hau ezartzen da: “Eremu mistoan herritarrei aukera eman behar zaie Nafarroako administrazio publikoei, beren erakunde publikoei eta menpeko dituzten zuzenbide publikoko entitateei euskaraz zuzentzeko eskubidea balia dezaten” [1 b) idatz zatia].
7. Arau esparruari dagokionez, erakunde honek uste du egokia dela Ameskoabarrengo Udalari gomendatzea herritarrek euskaraz jotzeko duten eskubidea bermatzeko beharrezko neurriak har ditzala. 
8. Beraz, eta Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.1. artikuluak ematen dizkion eskumenen arabera, hau jo du beharrezkotzat: 
a) Ameskoabarrengo Udalari gogorarazi zaio egiten dizkioten eskaerak berariaz ebazteko legezko betebeharra duela.
b) Herritarrek euskaraz jotzeko duten eskubidea bermatzeko beharrezko neurriak har ditzala gomendatzen zaio Ameskoabarrengo Udalari.
Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.2. artikuluari jarraikiz, eta aginduzkoa betez, Ameskoabarrengo Udalak bi hileko epean jakinarazi beharko du ebazpen hau onartzen duen eta, dagokionean, hura betetzeko zer neurri hartu dituen.

Lege-agindu horretan xedatzen denez, aipatutako administrazio publikoak arartekoaren erabakia onartzen ez badu, erakunde honek erabaki dezake gai hori 2023. urteari dagokion urteko txostenean sartzea eta Nafarroako Parlamentuan azaltzea, jarrera hori izan duen administrazio publikoa berariaz aipatuz, baldin eta arartekoaren iritziz erabakia onartzea posible bazen. 

Adeitasunez, zure erantzunaren zain,

El Defensor del Pueblo de Navarra

Nafarroako Arartekoa

 

Patxi Vera Donazar

Partekatu edukia