Partekatu edukia
Hirigintza eta Etxebizitza
Gaia: Hiru adingabe dituen guraso bakarreko familiak etxebizitza aurkitzeko beharra, gaur egun bizi diren etxebizitzatik botako dituztelako.
Malerrekako Mankomunitatearen lehendakaria
Lehendakari jauna:
1. 2023ko ekainaren 1ean, instituzio honek […] andrearen idazki bat jaso zuen. Horren bidez, kexa bat aurkeztu zuen etxebizitza bat eskuratzeko beharra dela eta.
Idazki hartan, hauxe zioen:
a) Hiru adingaberen ama da, eta horietako batek autismoa du.
b) Hiru adingabeak haren mende daude oso-osorik, beste gurasoa ez baita haiekin egoten.
c) Haren diru-sarreren iturria errenta bermatua da.
d) Bizi ziren etxebizitzatik botatzeko errekerimendua jaso berri dute.
2. Ondoren, erakunde honek Lurralde Antolamenduko, Etxebizitzako, Paisaiako eta Proiektu Estrategikoetako Departamentura eta Malerrekako Mankomunitatera jo zuen, gai horri buruzko informazio eske.
Honako hau jartzen du jaso genuen Lurralde Antolamenduko, Etxebizitzako, Paisaiako eta Proiektu Estrategikoetako Departamentuaren txostenean:
"Nasuvinsak jakinarazi duenez, gaur egun (...) andrea ez dago etxebizitza babestuaren eskatzaileen erroldan inskribatuta.
Nafarroan etxebizitza izateko eskubideari buruzko maiatzaren 10eko 10/2010 Foru Legearen 17.3. artikuluaren arabera, "etxebizitza babestu bat eskuratzeko, titulua edozein dela ere, eta finantzaketa publikoa eskuratzeko, honako gutxieneko baldintza hauek bete behar dira:
3. Etxebizitzaren esleipenduna edo errentaria etxebizitza babestuaren eskatzaileen erroldan inskribatuta egotea".
Horregatik, enpresa honek NASUVINSAk kudeatzen duen etxebizitza babestuen eskatzaileen erroldan inskribatzea gomendatzen du.
Etxebizitza Babestuen Eskatzaileen Errolda arautzen duen martxoaren 28ko 25/2011 Foru Dekretuaren II. kapituluko 1. atalean arautzen dira etxebizitza babestua eskuratzeko eta eskatzaileen erroldan izena emateko baldintza orokorrak: baldintza pertsonalak, gaitasun ekonomikoaren betekizunak, etxebizitzaren titulartasunari buruzko baldintzak eta etxebizitzaren aurreko eskualdatzeei buruzko betekizunak.
Etxebizitza babestuen eskatzaileen erroldan izena emateko bi modu daude:
Modu telematikoan, www.navarra.es web-atarian, ziurtagiri digitala edo cl@ve sistema duen "Etxebizitza" “Etxebizitza babestuaren eskatzaileen erroldan” sartuz, eta erregistroa betez.
Aurrez aurre, bi kanalen bidez:
- Telematikoa: www.nasuvinsa.es "Eskatzaileen erroldaren hitzordua"
- Telefonoa: Iruñean (948 012 012) eta Tuterako (848 420 340), Zangozako (848420145), Aoizko (848420243) eta Doneztebeko (848420140) eskualde-bulegoetan.
Jabetza- eta/edo errentamendu-erregimeneko inskripzioak, erosteko aukerarekin, telematikoki egin beharko dira".
Bestalde, txostenean, Malerrekako Mankomunitateak interesdunaren eta haren familiaren egoera hainbat ikuspegitatik deskribatzen du, eta etxebizitzari dagokionez, etxebizitza babestuaren eskatzaileen erroldan inskribatzeko ahalegina egin zela adierazten da, baina ezin izan zuela, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren aitorpena egin ez zuelako, eta horretarako hitzordua lortu zela Foru Ogasunean.
3. Etxebizitza eskuratzeari dagokionez, erakunde honek honako hau adierazi izan du:
“4. Etxebizitzari dagokionez, etxebizitza duin eta egokiaz gozatzeko eskubidea Konstituzioaren 47. artikuluan aitortzen da, hauxe ezarri baita bertan:
"Espainiar guztiek dute etxebizitza duin eta egokia izateko eskubidea. Botere publikoek eskubide hori gauzatzeko behar diren baldintzak sustatu eta bidezko arauak ezarriko dituzte, eta lurzoruaren erabilera arautuko dute interes orokorraren arabera, espekulazioa saihesteko. Erakunde publikoen hirigintzak sortzen dituen gainbalioetan parte hartuko du erkidegoak ".
Konstituzio Auzitegiak uztailaren 20ko 152/1988 epaiaz geroztik interpretatzen duen bezala, eta berrikiago apirilaren 27ko 7/2010 epaiaz eta maiatzaren 14ko 93/2015 epaiaz geroztik, Konstituzioaren 47. artikulua mandatua da botere publikoentzat, botere horiek behartuta baitaude eskubide hori gauzatzeko beharrezkoak diren politikak definitu eta betearaztera, botere horien jarduna informatu behar duen printzipio gidari edo jarraibide konstituzional gisa taxututa baitago.
Nafarroako Foru Komunitatea da etxebizitzaren arloko eskumen esklusiboaren titularra, Nafarroako Foru Eraentza Berrezarri eta Hobetzeari buruzko abuztuaren 10eko 13/1982 Lege Organikoaren 44.1 artikuluak ezartzen duen bezala, eta, eskumen hori behar bezala egikarituta, behar diren neurri guztiak hartu behar ditu pertsonek etxebizitza duina izateko duten eskubide konstituzionala bermatzeko.
5. Nafarroan Etxebizitza Izateko Eskubide Subjektiboari buruzko abenduaren 26ko 28/2018 Foru Legeak, Nafarroan Etxebizitza Izateko Eskubideari buruzko maiatzaren 10eko 10/2010 Foru Legea aldatu zuenak, honako hau adierazten du hitzaurrean:
"Espainiako Konstituzioak zuzenbidezko Estatu sozial eta demokratikoa finkatu zuen, baina etxebizitzarako eskubidea aitortuta, eta 47. artikuluan etxebizitza duina eta egokia izateko beharra aldarrikatu arren, aginte publikoentzako agindu bakarra ezarri zuen. Horrela, bada, etxebizitzarako eskubidea ez da justiziazkoa, ezta berez galdagarria ere; izan ere, oinarrizko eskubidetzat aitortuta ez dagoenez, ez ditu merezi dituen berme prozesal eta substantiboak.
Hala ere, etxebizitza egokia izateko giza eskubideak funtsezko garrantzia du gizabanakoaren gainerako eskubide ekonomiko, sozial eta kultural guztiak baliatzeko. Etxebizitza gizabanakoaren egoitza da, bere eskubide sozialen egoitza, egoitza beharrezkoa, baina ez nahikoa, edozein pertsona edo gizabanakori herritar gisa eratzeko aukera ematen diona: etxebizitzak ahalbidetzen die herritarrei herritar gisa eratzea, eta, beraz, gizarte bateko kide gisa Etxebizitzarik gabe ez dago herritartasunik, eta herritartasunik gabe ez dago gizarterik, ezta Estatu sozialik ere.
Etxebizitzan, etxe gisa, babesaren eta babeslekuaren dimentsioa batzen da, baita dimentsio intimoagoa eta erlazionalagoa ere, eta hor proiektatzen dira segurtasunari, afektuari, onarpenari eta abarri buruzko gure premia oinarrizkoenak. Zalantzarik gabe, bizileku egoki eta segururik gabe ez dago beharrezko bizi-kalitaterik, eta horrek zuzenean erasotzen dio osasun fisikoari eta mentalari.
Halaber, etxebizitzarik ez izateak, edo etxebizitza galtzeak, bizi-baldintzak okerragotzea dakar berekin, eta horrek, batetik, familia eta familia-egitura berriak sortzea, gazte emantzipazioa edo mugigarritasun geografikoa bezalako askotariko faktoreak zailtzen ditu, eta, bestetik, gizarte-bazterkeria eragin dezake. Etxebizitza lagungarria da pertsona edo familia-unitate batek autonomiaz eta erantzukizunez gara dezan gizartea eraikitzeko prozesuari egiten dion ekarpena, eraikuntza horren parte baikara denok.
Bizi garen Estatu sozial honen eraikuntza guztioi dagokigu, eta gaur egun planteatu behar da ea beharrezkoa eta egokia den etxebizitzarako eskubidea gure gizartearen beste zutabe garrantzitsu bat izatea, gaur egun eztabaidaezinak diren eta bere garaian eztabaidagai ziren beste eskubide batzuen pare: hezkuntza, osasuna, pentsioak edo mendekotasuna. Foru lege honek apustu ausarta eta irmoa egiten du baiezko zentzuan, eta etxebizitza izateko eskubidea politika publiko guztien funtsezko leku nagusi batean kokatzen saiatzen da. Bada garaia etxebizitza gure ongizate-estatuaren zutabe ahultzat (wobbly pillar, literatura anglosaxoian) hartzea aldatzeko. Horregatik, foru lege honek bide zalantzazkoa baina guztiz beharrezkoa eta ausarta irekitzen du, eta, esplizituki eta Administrazio Publikoen aurrean erreklamagarri gisa, aitortzen du Nafarroako Foru Komunitatean administrazio-auzotasuna duen edonork etxebizitza duina eta egokia izateko duen eskubide subjektiboa".
6. Halaber, maiatzaren 10eko 10/2010 Foru Legearen 3. artikuluak ezartzen duenez, Nafarroako administrazio publikoek etxebizitzaren arloan duten esku-hartzea, besteak beste, gizarte-arloko printzipio gidari hauek arautuko dute:
"- Benetako beharretara egokitutako etxebizitza-eskaintza bideratzea.
- Etxebizitza babestuaren eskaintza lortzea, kuantitatiboki, lurraldeka eta tipologikoki orekatua, eta gizarte-bazterkeriako egoeran edo arriskuan dauden kolektiboei arreta berezia eskainiko diena".
4. Kasu honetan, erakunde honek ez du ikusten administrazio-irregulartasunik per se. Berehalako etxegabetze baten aurrean, interesdunak etxebizitza publiko bat eskuratu behar du, haren kargura 3 adingabe baitaude. Hala ere, ez dago inskribatuta Nafarroako Gobernuaren etxebizitza babestuen eskatzaileen erroldan, eta, beraz, ezin ditu eskuratu Administrazio honek eskainitako etxebizitzak. Oinarrizko Gizarte Zerbitzuak, orduan, erroldan inskribatzen saiatu dira, baina ezin dute, ez baitu Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren aitorpena egin, eta, beraz, hitzordua lortu diote Foru Ogasunean, aitorpen hori egin eta inskripzioa egin ahal izateko.
Horri kalterik egin gabe, kasuaren inguruabarrak ikusita, Mankomunitateak bere txostenean berariaz aitortzen duen ahultasun-egoera duen familia-unitatea dela kontuan izanik, erakunde honek beharrezkotzat jotzen du interesdunari eta haren familiari laguntzeko jarduerak egiten jarraitzea, etxebizitza bat eskuratzen saiatzeko eta, hala badagokio, gizarte-zerbitzuen sistemaren prestazioren bat aktibatzeko, prestazio hori ordaintzen laguntzearren.
5. Beraz, eta Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.1. artikuluak ematen dizkion eskumenen arabera, hau jo du beharrezkotzat:
Malerrekako Mankomunitateari iradoki nahi zaio jarrai dezala interesdunaren familiarekin laguntza-jarduerak egiten, etxebizitza bat eskuratzen saiatzeko eta, hala badagokio, gizarte-zerbitzuen sistemaren prestazioren bat aktibatzeko, hura ordaintzen laguntzearren.
Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.2. artikuluari jarraikiz, eta aginduzkoa betez, Malerrekako Mankomunitateak bi hileko epean jakinarazi beharko du ebazpen hau onartzen duen eta, dagokionean, hura betetzeko zer neurri hartu dituen.
Lege-agindu horretan xedatzen denez, aipatutako administrazio publikoak arartekoaren erabakia onartzen ez badu, erakunde honek erabaki dezake gai hori 2023. urteari dagokion urteko txostenean sartzea eta Nafarroako Parlamentuan azaltzea, jarrera hori izan duen administrazio publikoa berariaz aipatuz, baldin eta arartekoaren iritziz erabakia onartzea posible bazen.
Adeitasunez, zure erantzunaren zain,
El Defensor del Pueblo de Navarra
Nafarroako Arartekoa
Patxi Vera Donazar
Partekatu edukia