Partekatu edukia
Euskara
Gaia: Erriberriko Udalak ez dio erantzun eskaera bati, profil elebiduna duen lanposturik ez egoteari edo plantilla organikoan meritu gisa baloratzeari buruzkoa.
Erriberriko alkatea
Alkate jauna:
1. 2023ko irailaren 1ean, instituzio honek (…) jaunaren idazki bat jaso zuen, Administrazioan Euskaraz Taldearen izenean. Horren bidez, kexa bat aurkeztu zuen Erriberriko Udaleko plantilla organikoari buruz eta hura argitaratu ondoren egindako eskaera bati erantzunik eman ez izanari buruz.
2. Ondoren, erakunde honek Erriberriko Udalera jo zuen, gai horri buruzko informazio eske.
Abenduaren 12an udalaren txostena jaso zen, honako hau adieraziz:
“1.- Euskarari buruzko abenduaren 15eko 18/1986 Foru Legearen
5.1.b) artikuluan eremu mistoan kokatzen da Erriberri, arau horren aplikazio-ondoreetarako.
2.- Aipaturiko Foru Legearen 17. artikuluan, eremu mistoari dagokionez, herritarrek Nafarroako administrazio publikoei zuzentzeko euskara nahiz gaztelania erabiltzeko duten eskubidea aitortzen da. Eta eskubide hori baliatzen dela bermatzeko, administrazio horiek honako hauek egin ahalko dituzte: Urteroko lanpostuen eskaintza publikoan zehaztea zein lanpostutarako izanen den nahitaezkoa euskaraz jakitea; edo, gainerako lanpostuetara iristeko deialdietan euskara jakitea merezimendu moduan baloratzea.
3.- Bestalde, otsailaren 10eko 29/2003 Foru Dekretuaren 12. artikuluan ezartzen denez, beren zerbitzuak eremu mistoan ematen dituzten Nafarroako administrazioek dagozkion neurriak hartuko dituzte herritarrek Administraziora euskaraz jotzeko duten eskubidea baliatzeko aukera ahalbidetzeko.
Aurrekoari gaineratu behar zaio aipaturiko Foru Dekretuaren 22. artikuluan ezartzen dela egoitza eremu mistoan duten Nafarroako administrazio publikoek, nahi badute, zehaztu ahalko dutela euskaraz jakitea, beste merezimendu batzuen artean, zein lanpostu zehatz eskuratzeko izanen den merezimendu beren oinarrizko administrazio zerbitzuetan. Hori arrazoituriko ebazpenaren bidez egin eta plantilla organikoan adierazi beharko dute.
4.- Aurreko guztia ikusita, esan daiteke kexaren egileak Erriberriko Udalean aurkeztutako erreklamazioa, joan den maiatzaren 23koa, gutxienez bitxitzat edo groteskotzat jo daitekeela, eta, jakina, ez duela inolako oinarririk. Bere eskaerak justifikatzeko ez du aurkeztu Erriberriko gure hirian euskararen ezagutzari buruzko datu objektiborik, ez eta hiria bisitatzen dutenen euskararen erabilerari buruzkorik ere. Hori, modu arruntean, “itxurakeria” bezala ulertzen da.
5.- Aurrekoak ez du eragozten, hala ere, zuzentzen dudan udalak gaia behar bezala jorratzea, eta, horregatik, jakinarazten dizut une honetan 2024ko aurrekontua eta ekitaldi horretarako plantilla organikoa egiteko epean gaudela. Beraz, une egokia da Udalbatza honek planteatutako gaiari buruz egokitzat jotzen duen erabakia hartzeko. Eta hori goian aipatutako lege-esparruan izanen da, eta aintzat hartuko dira gure udalerrian eta, zehazki, Udalean, euskararen erabilerari eta hizkuntza horretan arreta emateko eskaerari buruz dauden inguruabarrak.
Horregatik, Udalak egokitzat jotzen duen erabakia hartzen duenean, ahalik eta azkarren jakinaraziko zaio ararteko horri.
6.- Ararteko horrek ez dezala zalantzarik izan alkate honek eta zuzentzen duen udalbatzak lankidetzan jarduteko borondatea dutela agiri honek oinarri duen kexaren ebazpenari dagokionez, bai eta sor daitezkeen beste gai guztietan ere".
3. Jasota geratu denez, kexa Erriberriko Udalaren plantilla organikoaren eta argitaratu ondoren egindako eskaera bati erantzun ez izanaren harira aurkeztu da.
Kexaren egileak adierazi duenez, 2023ko maiatzaren 23an, udal-plantilla argitaratu ondoren, egiaztatu zen 36 lanpostuetako bakar batean ere (horietatik 12 musika-eskolako irakasleak ziren) ez zela eskatzen euskaraz jakitea eta ez zen merezimendu gisa baloratzen, eta hori horrela, eskaera bat egin zuten, honako eskaera hauek jasotzen zituena: C1 hizkuntza-eskakizuna eskatu dadila Musika-eskolako irakasle-lanpostu guztietan (idazkaria eta kontu-hartzailea), Elkargoko atezain-lanpostuetan (administrari ofiziala eta, gutxienez, udal-agentea), eta euskaraz jakitea merezimendu gisa baloratu dadila gainerako lanpostuetan sartzeko. Eskaerak ez zuen erantzunik jaso, kexan adierazi zenez.
Toki-erakundeak lehen transkribatutako txostena egin du.
4. Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen urriaren 1eko 39/2015 Legearen 21.1 artikuluan jasotzen denaren arabera, Administrazioa “behartua dago ebazpen espresua eman eta jakinaraztera prozedura guztietan, edozein dela ere prozedura hasteko modua”.
Lege beraren 21.2 artikuluaren arabera, "ebazpen espresua jakinarazteko gehieneko epea, dagokion prozedura arautzen duen arauan zehaztutakoa izango da"; eta 21.3 artikuluaren arabera, "prozedurei dagozkien arauetan ezarrita ez badago, hiru hilabete izango da gehieneko epea".
Bestalde, eta ildo beretik, Nafarroako Toki Administrazioari buruzko uztailaren 2ko 6/1990 Foru Legearen 318. artikuluak honako hau xedatzen du: “Toki-entitateak behartuak dira beren eskumeneko gaietan egiten zaizkien eskari guztiak ebatzi eta jakinaraztera”.
Kasu honetan, kexaren egileak, adierazi den bezala, adierazi du Erriberriko Udalaren plantilla organikoa argitaratu ondoren, 2023ko maiatzaren 23an eskaera bat egin zutela, baina ez dutela erantzunik jaso.
Omisio horri buruzko ezer ez da alegatzen edo azaltzen toki-erakundeak bidalitako txostenean.
Horregatik, eta eskaera aurkeztu zenetik igaro den denbora ikusita, bidezkoa da horri buruzko oroigarri bat ematea.
5. Gaiaren funtsari dagokionez, adierazi behar da Euskarari buruzko abenduaren 15eko 18/1986 Foru Legearen 1.2 artikuluak, bere helburuen artean, honako hauek aipatzen dituela: "herritarrek euskara jakin eta erabiltzeko duten eskubidea babestea" eta "euskararen erabilera eta irakaskuntza bermatzea, borondatezkotasun, mailakatze eta errespetu irizpideei jarraikiz, Nafarroako errealitate soziolinguistikoaren arabera".
Eremu mistoan euskara erabiltzeari dagokionez, aipaturiko Foru Legearen 17. artikuluan honako eskubide hau aitortzen da: “herritar guztiek eskubidea dute euskara zein gaztelania erabiltzeko Nafarroako administrazio publikoetara zuzentzeko”.
Gainera, eskubide hori bermatzeko, administrazio publikoek honako hau egin dezaketela ezartzen da: “a) Urteroko lanpostuen eskaintza publikoan zehaztea zein lanpostutarako izanen den nahitaezkoa euskaraz jakitea; b) Gainerako lanpostuetara iristeko deialdietan euskara jakitea merezimendu moduan baloratzea”.
Arau horiek garatuz, Nafarroako administrazio publikoetan, beren erakunde publikoetan eta menpeko dituzten zuzenbide publikoko entitateetan euskararen erabilera arautzen duen azaroaren 15eko 103/2017 Foru Dekretuaren 3.1.b) artikuluan, bere funtsezko helburuen artean, honako hau identifikatzen du: “Eremu mistoan, gauzagarri egitea herritarrek duten eskubidea euskaraz nahiz gaztelaniaz zuzentzeko Nafarroako administrazio publikoengana, beren erakunde publikoengana eta menpeko dituzten zuzenbide publikoko entitateengana”.
Administrazioak bere burua antolatzeko duen ahalmenaren barruan sartzen da zehaztea nola bermatzen duen euskaraz arreta jasotzeko eskubidea, legeetan ezarritako kasuen barruan.
Hori ikusita, tokiko erakundeak bere burua antolatzeko duen gaitasuna ukatu gabe, erakunde honek egoki ikusten du gomendio bat egitea, beharrezko neurriak har daitezen herritarrek administrazioarekin euskaraz hitz egiteko duten eskubidea bermatzeko.
6. Beraz, eta Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.1. artikuluak ematen dizkion eskumenen arabera, hau jo du beharrezkotzat:
a) Erriberriko Udalari gogoraraztea herritarren eskaerak ebazteko duen legezko betebeharra.
b) Herritarrek administraziora euskaraz jotzeko duten eskubidea bermatzeko beharrezko neurriak har ditzala gomendatzea Erriberriko Udalari.
Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.2. artikuluari jarraikiz, eta aginduzkoa betez, Erriberriko Udalak bi hileko epean jakinarazi beharko du ebazpen hau onartzen duen eta, dagokionean, hura betetzeko zer neurri hartu dituen.
Lege-agindu horretan xedatzen denez, aipatutako administrazio publikoak arartekoaren erabakia onartzen ez badu, erakunde honek erabaki dezake gai hori 2023. urteari dagokion urteko txostenean sartzea eta Nafarroako Parlamentuan azaltzea, jarrera hori izan duen administrazio publikoa berariaz aipatuz, baldin eta arartekoaren iritziz erabakia onartzea posible bazen.
Adeitasunez, zure erantzunaren zain,
El Defensor del Pueblo de Navarra
Nafarroako Arartekoa
Patxi Vera Donazar
Partekatu edukia