Partekatu edukia
Euskara
Gaia: Eugiko Kontzejuko plantilla organikoan profil elebiduneko lanposturik ez izatea.
Eugiko Kontzejuaren Lehendakaria
Lehendakarijauna:
1.2022ko irailaren 23an, instituzio honek Joseba Otano Villanueva jaunak, Administrazioan Euskaraz Taldearen izenean, Eugiko Kontzejuaren aurrean aurkeztutako kexa bat jaso zuen, bere plantilla organikoan profil elebiduna duen langilerik ez dagoelako.
2. Ondoren, erakunde honek Antsoaingo Udaletxera jo zuen, gai
Honako hau jartzen du jaso genuen txostenean:
“Arartekoari buruzko Foru Legearen 19. artikuluak ezartzen du Arartekoarengana jo ahal izanen duela interes legitimo bat aipatzen duen pertsona orok. Administrazioarekiko auzien jurisdikzioari buruzko Legeak administrazioarekiko auzien jurisdikzioan legitimazioa aitortzeko erabiltzen duen kontzeptu bera da.
Horri dagokionez, jurisprudentzia sendo eta iraunkor batek dio interes legitimoa ezin dela nahastu legezkotasuna zorrotz defendatzeko interes hutsarekin.
Kasu honetan, kexa aurkezten duen pertsonak ez du inola ere justifikatzen, eta ez du interes legitimorik aipatzen. Ez da Eugiko bizilaguna, eta ez du inolako administrazio-harremanik Kontzejuarekin. Horregatik, beharbada, ez du ezagutzen Kontzejuko euskararen erabileraren errealitatea, ez eta herritarrek Administrazio honekin harremanak euskaraz izateko duten eskubideekiko erabateko errespetua ere. Beraz, erreklamazioa ez da onartu behar, ez baita egiaztatu erakundea arautzen duen legeak eskatzen duen interes legitimoa.
Nolanahi ere, erakunde horri jakinarazi behar zaio, erreklamaziogileak berak planteatzen duen bezala, 10.1 artikuluak ezartzen duela, eremu euskalduna denez, herritar guztiek dutela eskubidea administrazio publikoekiko harremanetan euskara zein gaztelania erabiltzeko eta aukeratzen duten hizkuntza ofizialean artatuak izateko.
Erreklamaziogileak planteatu du, bere ustez, ofizial administratiboaren eta administrari laguntzailearen lanpostuek elebidunak izan behar dutela, ehuneko 10eko balorazioa eman beharrean, eta hori iritzi subjektiboa da, legez eskatzen ez dena, 103/2017 Foru Dekretuaren 28. eta 29. artikuluek eskatzen ez duten heinean.
Alde horretatik, erreklamatzaileak planteatzen dituen iritzi subjektibo orokorrak alde batera utzita, kontuan hartu behar dira kontzeju baten inguruabar zehatzak, hala nola Eugikoa. Kontzeju horretan, biztanle gutxi daude, eta gutxieneko plantilla batean, administrazioko langileak daude, euskara ondo baino hobeto ezagutzen dutenak, Batzarreko hainbat kidek, buruak barne, ezagutzen duten bezala. Horren ondorioz, ez dago inolako arazorik herritarrek administrazio honekin harremanak euskaraz izan ditzaten.
Horrekin batera, nahikoa da Kontzejuaren webgunea ikustea, egoitza elektronikoan izapide guztiak euskaraz egin daitezkeela egiaztatzeko.
Gainera, kontzejuak, udal konposatu bateko kide den aldetik, Esteribarko Udaleko euskara-teknikariaren laguntza teknikoa du.
Azkenik, aipatzekoa da plantilla organikoak udal-plantillaren egungo egoera islatzen duela, eta onartu egin dela Nafarroako Aldizkari Ofizialean argitaratutako lan-eskaintza. Bertan, administrari laguntzaile plaza bat eskaintzen da, D mailakoa, lanaldi partzialeko lan-kontratuko langile finkoa, eta hori egiten da abenduaren 28ko 20/2021 Legea, enplegu publikoaren behin-behinekotasuna murrizteko premiazko neurriei buruzkoa, aplikatuz; izan ere, lege horren seigarren xedapen gehigarriak kontzeju hau behartzen du aipatutako plazaren deialdia egitera, jakina, aldi baterako okupatua izan den baldintzetan. Hori dela eta, plantillan horrela islatu behar da, langile finkoekin edo mugagabeekin beteta daudenekin egin behar den bezala”.
3.Adierazi den bezala, kexaren gaia da Eugiko Kontzejuko plantilla organikoan hizkuntza eskakizun elebidunik duen plazarik ez egotea.
Horri dagokionez, Kontzejuak kexagilearen zilegitasunik eza alegatzen du hasieran. Bestalde, euskaraz jakitea eskatzen duen plazarik ez dagoen arren, ezagutza hori baloratu egiten dela alegatu du Kontzejuak. Era berean, plantilla organikoko eta Kontzejuko Batzarreko kide batzuek euskaraz badakitela argudiatu da, eta, beraz, ez dagoela arazorik herritarrak Kontzejuarekin hizkuntza horretan harremanetan jartzeko.
4.Kexa hau ebazteko, erakunde honen ustez, Kontzejuak interesdunaren zilegitasunik ezari buruz alegatutako gaia aztertzen hasi behar da; izan ere, baietsiz gero, ez zen kexa izapidetu behar, eta, ondorioz, ez litzateke erabakirik hartu beharko kexaren xede den gaiari buruz.
Nafarroako Foru Erkidegoko Arartekoari buruzko 4/2000 Foru Legearen 19.1 artikulua aipatuz, eta administrazioarekiko auzi-prozesuaren berezko legitimazioaren kontzeptuarekin lotuz, Kontzejuak alegatu du ezen, kexagilea Eugiko bizilaguna ez denez, eta Kontzejuarekin inolako administrazio-harremanik ez duenez, ez duela legitimitaterik kexa aurkezteko, eta, ondorioz, ez dela onartu behar, “ez baita egiaztatzen erakundea arautzen duen Legeak eskatzen duen interes legitimoa”.
4/2000 Foru Legearen 19.1 artikuluak aurreikusten du erakunde honetara jotzen duen pertsona fisiko edo juridikoak interes legitimo bat aldarrikatu behar duela, eta gehitu ahal izanen duela “inolako murrizketarik gabe”, eta berariaz ezartzen du ez dela horretarako oztopo izanen “nazionalitatea, bizilekua edo auzotasun zibil edo administratiboa, sexua, arraza, adin txikitasuna, subjektuaren legezko ezintasuna, espetxeratze edo giltzapetze zentro batean sarturik egotea edo, oro har, administrazio edo botere publiko baten mende dagoen edozein harreman berezi”.
Administrazioarekiko auzien jurisdikzioan erabilitako legitimazio aktiboaren kontzeptua ezin zaio aplikatu kexak erakunde honetan izapidetzeari, batez ere bi arrazoirengatik:
a) Lehenik eta behin, erkatu nahi diren arau-testuak ezin dira alderatu.Administrazioarekiko Auzien Jurisdikzioa arautzen duen uztailaren 13ko 29/1998 Legearen 19. artikuluan ez bezala, 4/2000 Foru Legearen 19.1 artikuluak interes legitimo bat eskatzeko beharra ezartzen du, eta, horrez gain, jarraian formula hau gehitzen du “inolako murrizketarik gabe”, eta horrek esan nahi du, interes legitimoa dagoela ohartzerakoan, pro actione irizpide zabala erabili behar dela, bestela desitxuratu eginen bailitzateke Foru Legearen 19.1 artikuluan ezarritako irizpide murriztailearen berariazko debekua.
b) Bigarrenik, kexa ez onartzeko arrazoitzat hartuz gero haren egilea Eugiko bizilaguna ez izatea, eta haren Kontzejuarekin harreman administratiborik ez izatea, inplizituki, eragozpentzat hartuko litzateke kexaren sustatzailearen egoitza edo Administrazio batekin duen harremana erakunde horretara zuzentzeko, eta horrek talka eginen luke Foru Legearen 19.1 artikuluak hitzez hitz dioenarekin eta erakunde horretara jotzeko oztopo izan ezin daitezkeen zirkunstantzien zerrenda eredugarriarekin.
Bestalde, kasu honetan aplikazioa posible izanen zela onartuta ere, erakunde honek jarraituko luke esaten kexagileak legitimitatea izanen lukeela hura aurkezteko.
Elkarteen legitimazio aktiboari dagokionez, Auzitegi Gorenak 1965eko apirilaren 13ko epaiaz geroztik aitortu izan du elkarteek legitimitatea dutela elkarteak bere eratze-arauetan, estatutuetan edo erregelamenduetan berezko dituen helburuekin zerikusia duten interesak defendatzeko.
Gaur egun, 29/1998 Legearen 19.1.b) artikuluak aitortzen du elkarteen legitimazio aktiboa, eta berariaz ezartzen du administrazioarekiko auzien jurisdikzioaren aurrean legitimatuta daudela “18. artikuluan aipatzen diren korporazioak, elkarteak, sindikatuak eta taldeak eta erakundeak, baldin eta horien eraginpean badaude edo legez gaituta badaude bidezko eskubide eta interes kolektiboak defendatzeko” (enfasi erantsia).
Arau hori aplikatuz, adibidez, urriaren 14ko 6300/2003 epaian, Auzitegi Gorenak onartu zuen elkarte ekologista batek legitimazio aktiboa zuela errege-dekretu baten aurka egiteko. Kasu horretan, Auzitegi Gorenak adierazi zuen elkartearen helburua natura, ingurumena eta bakea babestea eta defendatzea zenez, lotura bat ezar zitekeela helburu horren eta bidesariko autobide bat eraikitzeko, kontserbatzeko eta ustiatzeko emakida esleitzen zuen errege-dekretu baten aurkaratzearen artean, eta, beraz, elkarteak legitimazio aktiboa zuen ekintza planteatzeko (zuzenbideko bigarren oinarria).
Kasu honetan, kexagilea elkarte baten ordezkari gisa ari da, eta elkarte horrek, Nafarroako Elkarte, Fundazio eta Elkargo Profesionalen Erregistroan dagoen informazioaren arabera, besteak beste, “Nafarroako Administrazioaren aurrean euskaldunen hizkuntza-eskubideak defendatzea du helburu”.
Hori kontuan hartuta, kexaren helburua, hain zuzen ere, herritarrek Kontzejuarekin harremanak euskaraz izan ahal izatea bermatzea denez gero, planteatutako gaia elkartearen helburuen eremuaren barruan sartuko litzateke, eta horrek, aipatutako Auzitegi Gorenaren jurisprudentziaren arabera, legitimatio ad causamemanen lioke.
Beraz, kexaren xedea kexa aurkeztu duen elkartearen berezko helburuekin bat datorrenez, erakunde honek ezin du baietsi interesdunak kexa aurkezteko legitimitaterik ez duenik, eta, beraz, ez du garrantzirik Eugin helbiderik edo Kontzejuarekin inolako harreman administratiborik ez izateak.
5.Gai hori argituta, kexan azaltzen diren bi gai aztertu behar dira: bata, formala, interesdunak legez aurreikusitako epean aurkeztutako eskabide bati erantzunik eman ez izanari buruzkoa; eta, bestea, materiala, Kontzejuko plantilla organikoan eskakizun elebiduna duen plazarik ez egoteari buruzkoa.
6.Gai formalari dagokionez, adierazi behar da Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen urriaren 1eko 39/2015 Legearen 21.1 artikuluak ezartzen duela “Administrazioa behartuta dagoela berariazko ebazpena ematera eta jakinaraztera prozedura guztietan, prozedura hasteko modua edozein dela ere”.
Ondoren, betebehar hori betetzeko denbora-koordenatuak mugatze aldera, 21.2 artikuluak adierazten du “berariazko ebazpena jakinarazteko gehieneko epea dagokion prozedura arautzen duen arauak ezarritakoa izanen dela”. Halaber, 21.3 artikuluan gaineratzen denez, “prozedurei buruzko arauek ez badute gehienezko eperik ezartzen, epea hiru hilabetekoa izanen da”.
Kasu honetan, kexagileak idazki bat aurkeztu zuen 2022ko ekainaren 8an, erakunde honetan aurkeztutakoaren antzekoa, eta adierazten du oraindik ez diotela jaramonik egin.Horri dagokionez, Kontzejuak ez du ezer adierazten, eta, beraz, uste izatekoa da kexagileak esandakoa egia dela.
Kexagileak aurkeztutako idazkiari erantzuteko epea amaituta zegoenez, erakunde honek komenigarritzat jotzen du Kontzejuak herritarrek aurkeztutako idazkiei garaiz eta behar bezala erantzuteko duen betebeharra gogoraraztea.
7.Gai materialari dagokionez, lehenik eta behin gogoratu behar da Euskarari buruzko abenduaren 15eko 18/1986 Foru Legearen 1.2.a) artikuluaren helburuetako bat dela“herritarrek euskara ezagutzeko eta erabiltzeko duten eskubidea babestea”.
Eremu euskaldunean euskara erabiltzeari dagokionez, aipatutako Foru Legearen 10.1 artikuluak dio “herritar guztiek dutela eskubidea euskara zein gaztelania erabiltzeko Administrazio Publikoekiko harremanetan, eta aukeratzen duten hizkuntza ofizialean artatuak izateko”.
Arau hori garatze aldera, azaroaren 15eko 103/2017 Foru Dekretuak, Nafarroako administrazio publikoetan, haien organismo publikoetan eta mendeko zuzenbide publikoko entitateetan euskararen erabilera arautzen duenak, 3.1.a) artikuluan zehazten du bere funtsezko helburuetako bat dela “eremu euskaldunean bi hizkuntza ofizialetako edozein berdin erabiltzea Nafarroako administrazio publikoetako, haien organismo publikoetako eta mendeko zuzenbide publikoko entitateetako lan-hizkuntza gisa eta herritarrei zerbitzua emateko hizkuntza gisa”.Halaber, 9.3 artikuluan adierazten da, ahozko arretari dagokionez, “erabiltzaileek arreta jasoko dutela haiek aukeratutako Nafarroako hizkuntza propioan”.
Kasu honetan, erakunde honek ez dauka arrazoirik zalantzan jartzeko gaur egun plantillan euskaraz dakiten pertsonak daudenik, eta, beraz, herritarrei euskaraz ematen zaien arreta behar bezala ematen ari denik. Hala ere, ukaezina da, plantilla organikoan hizkuntza-eskakizun elebiduneko plazarik berariaz aurreikusten ez den heinean, arriskua dagoela, euskararen ezagutza duten pertsona horiek ez badaude, herritarrei behar bezala arreta euskaraz ez emateko.
Horregatik, erakunde honen ustez, komenigarria da gomendatzea, bere autoantolaketarako gaitasunaren esparruan, Kontzejuak beharrezko neurriak har ditzala herritarrek Administrazioari euskaraz hitz egiteko duten eskubidea bermatzeko.
8. Beraz, eta Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.1. artikuluak ematen dizkion eskumenen arabera, hau jo du beharrezkotzat:
a) Eugiko Kontzejuari herritarrek aurkeztutako eskaerei garaiz eta behar bezala erantzuteko betebeharra gogoraraztea.
b) Kontzejuari gomendatzea, bere burua antolatzeko gaitasunaren esparruan, beharrezko neurriak har ditzala herritarrek Administrazioarengana euskaraz jotzeko eta euskaraz artatua izateko duten eskubidea bermatzeko.
Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.2. artikuluari jarraikiz, eta aginduzkoa betez, EugikoKontzejuak bi hileko epean jakinarazi beharko du ebazpen hau onartzen duen eta, dagokionean, hura betetzeko zer neurri hartu dituen.
Lege-agindu horretan xedatzen denez, aipatutako administrazio publikoak arartekoaren erabakia onartzen ez badu, erakunde honek erabaki dezake gai hori 2022. urteari dagokion urteko txostenean sartzea eta Nafarroako Parlamentuan azaltzea, jarrera hori izan duen administrazio publikoa berariaz aipatuz, baldin eta arartekoaren iritziz erabakia onartzea posible bazen.
Adeitasunez, zure erantzunaren zain,
Nafarroako Arartekoa
Patxi Vera Donazar
Partekatu edukia