Partekatu edukia
Trafikoa eta bide-segurtasuna
Gaia: Procedimiento sancionador por un estacionamiento y retirada del vehículo por parte del servicio de grúa.
Trafikoa
Iruñeko alkatea
Jaun agurgarria:
Ondoren, Iruñeko Udalera jo nuen eta kexaren berri eman nion. Hala, aipatutako gaiari buruzko informazioa eskatu nion.
Aipatu udal txostenean honakoa adierazi zen:
“2014ko azaroaren 7an, Udaltzaingoak […] matrikuladun ibilgailuari salaketa jarri eta garabiarekin erretiratu zuen, zirkulazio errai batean aparkatu zuelako.
[…] jaunak idazkia aurkeztu zuen, ibilgailua erretiratzearen zioz ordaindutako tasa itzultzeko eta salaketa artxibatzeko erreklamatuz.
Tasa itzultzeko erreklamazioa laster ezetsi zen, horren gainean igorritako txosten juridikoaren arabera.
Salaketaren gaineko alegazioak ezetsi egin dira eta […] jaunari ebazpen proposamenaren berri eman zaio”.
Azaldu denez, ibilgailua txarto aparkatzeagatik jarri zen zigor espedientea eta garabi zerbitzuak berau erretiratu zuen. Horregatik jarri da kexa.
Interesdunaren esanetan, 2014ko abenduaren 7an, 18:00etan, Nafarroako Ospitale Gunean aparkatu zuen ibilgailua, Nafarroako Ospitaleko larrialdi zerbitzu zaharraren ondoko gunean. Trafikoari itxitako zatia zen, hegoaldean New Jersey erako plastikozko mehelin hesien bidez blokeatuta. Adierazi duenez, ibilgailuak ez zuen inola ere oztopatzen bertatik igaro ahal izatea edo larrialdietarako beste ibilgailu batzuk bertatik pasatu edo sartu ahal izatea.
Hala ere, ordubete beranduago, itzuli zenean, garabi zerbitzuak bere ibilgailua erretiratu zuela egiaztatu zuen. Gainera, zigor espediente bat ireki zitzaion, oker aparkatzeagatik, zirkulazioa larriki eragoztearen larrigarria barne. Interesdunaren esanetan, ez zen zirkulazioa larriki oztopatu eta, gainera, salaketan ez da halakorik arrazoitu.
Iruñeko Udalaren ustez, jarraitutako prozedura egokia da eta erakunde honi zigor espedientearen kopia bat bidali dio.
Herri Administrazioen Araubide Juridikoari eta Administrazio Prozedura Erkideari buruzko azaroaren 26ko 30/1992 Legeak zigor ahalmena mugatzen duen funtsezko printzipio gisa ezartzen du tipikotasunaren printzipioa (129. artikulua), gertaerak legean aurreikusitako arau hauste gisa subsumitzeko eskatzen duelarik. Printzipio horrek egozten zaizkion gertaeren eta gertaera horiek eragin ditzaketen arau hausten berri emateko eskubidea dauka lagun (135. artikulua).
Eskubide horren adierazpen gisa, ildo beretik, Trafikoari, Bide Segurtasunari eta Zirkulazioari buruzko Legeko 74. artikuluak dio agintaritzako agenteek egintzan bertan salatuari jakinarazten dizkioten salaketetan, ustez egindako arau haustea zein den agertu behar dela. Arau haustea jasotzea funtsezkoa da zigor prozeduren hasieran, horixe izango baita abiapuntua, salatuaren defentsa aukera hedatzeko.
Sailkapen horrekin berariaz aurreikusitako jarrerak dira arau hauste larriak edo oso larriak (65.4 eta 65.5 artikuluak, hurrenez hurren).
Ondorioz, arau hauste larri edo oso larri bat aplikatzeko, jarrera hori izaera horrekin aurreikusitako arau hauste motaren batean sartu beharko da.
Igorri den administrazio espedientea aztertuta, arau hauste mota behar bezala jaso ez dela antzeman daiteke.
Udalak geldialdi eta aparkaldiak arautzen dituen arauak aipatzen ditu (Trafikoari, Motordun Ibilgailuen Zirkulazioari eta Bide Segurtasunari buruzko Legeko 38.3 artikulua eta Zirkulazioari buruzko Araudi Orokorreko 91.2 artikulua) eta arau hauste larria kalifikatzen du, baina ez du egindako jarrera maila horretako arau hauste mota batean subsumitzen.
Hau da, ustez urratu diren zirkulazio arauak zeintzuk diren adierazi da eta arau haustea larria dela ondorioztatu da, aplikatutako lege motari buruzko zehaztasun gehiago eman gabe. Prozedura horrek ez du betetzen zigor tipikotasunaren printzipioa, ez eta Trafikoari, Motordun Ibilgailuen Zirkulazioari eta Bide Segurtasunari buruzko Legeko 65. artikuluan xedatutakoa ere. Azaldu denez, arau horiei jarraiki, trafikoaren gaineko arauak urratzen direnean arau hauste arinak direla ulertzen da, orokorrean, berariaz larritasuna sailkatu ezean.
Eta berariazko sailkapen zehatz hori zigor prozedura baten funtsezko bermea denez, pentsatzekoa da antzemandako hutsuneak, berez, arau hauste larriaren ziozko zigorra ezartzeko ezintasuna dakarrela.
Zigor espedientea irakurrita, arau haustearen larritasuna trafikoa ustez oztopatu izanarekin lotuta dago.
Oztopo gertaera horri buruzkoa da Trafikoari, Motordun Ibilgailuen Zirkulazioari eta Bide Segurtasunari buruzko legeko 65.4 artikuluko d) letran tipifikatutako arau hauste larria, honakoa dioena:
Autobus erraietan, bihurguneetan, sestra aldaketetan, ezintasunen bat duten pertsonentzako erreserbatutako aparkalekuetan, tuneletan, behe pasabideetan, bidegurutzeetan edo beste edozein toki arriskutsutan edo zirkulazioa larriki eragozten duten edo oinezkoentzako bereziki arriskutsuak diren lekuetan geratzea edo aparkatzea.
Espedientea aztertuta, erakunde honek ez du ikusi elementurik, oztopatze larria egon dela eta halako arau hauste bat ezarri behar dela ondorioztatzeko. Salaketan adierazitakoaren arabera, zirkulazio errai batean aparkatu zen. Berrespen idazkian, berriz ere aipatzen da aparkaleku hori, bai eta haren izaera debekatua eta aparkaleku horiek zirkulazioa eragozten dutela ere. Hala ere, espedientean ez da ageri arrazoirik, kasu honetan zirkulazioa larriki oztopatu izana egiaztatzeko, eta hori beharrezkoa da aipatu arau haustea ezartzeko.
Aitzitik, interesdunak hainbat alegazio aipatu ditu aparkatzeko tokiaren ezaugarriei buruz (erabiltzen ez den tokia omen da, larrialdietarako zerbitzu berria ireki baita, eta partzialki blokeatuta dago plastikozko hesien bidez). Alegazio horiek kontuan hartu eta baloratu egin beharko lirateke, trafikoaren oztopatze larrian oinarritutako arau hauste larri bat egozten ari baita. Iruñeko Udalak ez du horren gaineko baloraziorik egin. Eta, noski, ez da gauza bera ohiko zirkulazio errai batean aparkatzea eta kasu honetan azaldutakoa bezalako gune batean aparkatzea (Ospitale Gunearen ondoko tokia), batez ere, azaldu duen bezala, partzialki blokeatutako tokia izanik.
Bestalde, espedientean ageri den argazkian ez da azaltzen trafikoa larriki oztopatu denik, bertan aparkatzea oker aparkatzea izan arren.
Hau da, azken finean, tipikotasun printzipioa ikusten ez dela-eta adierazitakoaz gain, ez da arau haustearen larritasunari buruzko egoera materialik antzeman.
“Arriskurik sortzen badu, ibilgailuen edo oinezkoen zirkulazioan eragozpen larriak eragiten baditu edo zerbitzu edo ondare publikorik kaltetzen badu.
Martxan jarraitzea eragozten duen istripurik badago.
Ibilgailua legez geldiarazi ondoren, ez balego toki egokirik ibilgailuen edo pertsonen zirkulazioa eragotzi gabe bertan uzteko.
Ibilgailua 84. artikuluan xedatutakoaren arabera geldiarazi ondoren, berau geldiaraztea eragin duten arrazoiak eten ez badira.
Ibilgailua udal agintaritzak ezintasunen bat duten pertsonentzako erreserbatutako aparkaleku gisa gaitutako tokietan aparkatuta badago, bertan aparkatzeko baimena izan gabe.
Ibilgailua udal agintaritzak ordu mugadun aparkaleku gisa gaitu duen tokietan aparkatuta badago, horretarako bereizgarria izan gabe, edo udal ordenantzan ezarritakoaren arabera ordaindutako denboraren hirukoitza gainditu bada".
Aurreko oharretan adierazitakoa kontuan hartuta, ibilgailua erretiratzeko arrazoirik ere ez zegoela ondorioztatu daiteke. Espedientea ikusita, ezin da esan zirkulazioa larriki oztopatzen zuen gertaerarik zegoenik, ez eta ibilgailuak arriskurik eragiten zuenik edo ibilgailua erretiratzea justifikatzen duten bestelako egoerarik antzeman denik.
Trafikoa arautzen dun udal ordenantzako 70. artikuluko a) letra, espedientean ibilgailua erretiratzeko oinarri gisa ageri dena eta gelditzea debekatuta dagoen tokietako aparkalekua aipatzen duena, aurreko lege testuaren arabera interpretatu behar da, kasuko egoera zehatzei jarraiki.
Ezin da automatokiko eta egoera horiek kontuan hartu gabe pentsatu aipatu araudiak ibilgailua erretiratzea justifikatzen duenik, horretarako arrazoiren bat ikusten badu, hori legearekin baterazina izango bailitzateke.
Are gehiago, ibilgailua erretiratzeko kasuren bat ematen denean ere, ahalmen hori ez da ulertzen agintaritzarako araututako zerbait gisa, zirkulazio arauak urratzearen ondorio ia automatiko legez, baizik eta eskumen gisa, zehazki justifikatu behar delarik, obligaziodunak hala egingo ez balu.
Erakunde honek beste kexa espediente batzuetan ere aipatu du hori, honakoa adierazita:
“Ibilgailua erretiratzeko neurria, zigor prozeduraren esparruan adostu daitezkeen behin-behineko neurri gisa, mugatu egiten dute kautela erabakiak hartzeko orduan bete behar diren informazio printzipioek -horien helburua izanik prozeduraren amaiera ona bermatzea, legezkotasuna babestea edo hirugarrenen eskubideak edo interes orokorra zaintzea-, eta, orokorrean, mugaren administrazio jarduera edo polizia jarduera jakinarazten duten printzipioek. Horien artean daude, hain zuzen ere, proportzionaltasunaren printzipioa eta askatasun indibidualaren muga txikiagoren printzipioa.
Horixe azaldu da, hain zuzen ere, Trafikoari, Motordun Ibilgailuen Zirkulazioari eta Bide Segurtasunari buruzko Legeak ibilgailuak erretiratzeko kasua aurreikusten duen arren, kautela neurri gisa, mugatutako guneetan aparkatu denean, aurreikuspen horretatik ez delako berez ondorioztatzen erretiratzearen legezkotasuna. Ibilgailua erretiratzeko lege kasu bat egon behar da ibilgailua erretiratu dadin, baina hori ez da baldintza nahikoa. Izan ere, behin-behineko neurria den aldetik, erretiratzeko kasuan kasuko egoerak baloratu behar dira eta halako neurri bat hartzea komeni dela ezarri, ondore juridiko eta material berehalakoekin.
Herri Administrazioen Araubide Juridikoari eta Administrazio Prozedura Erkideari buruzko Legeko 54. artikuluak behin-behineko neurriak arrazoitu egin behar direla dio, beren izaeraren era xedearen berezko gisa, eta kasuan kasuko gertaerak baloratu egin behar direla, eremu horretako aplikazio tasatu edo arautuarekin bateraezina izanik.
Horren harira, jurisprudentziak behin eta berriz errepikatzen du proportzionaltasunaren printzipioa dela behin-behineko neurriak hartzeko muga materiala, eta, lerro horretan, Konstituzio Auzitegiak dio behin-behineko neurria ez bada neurrizkoa edo arrazoizkoa, zigorra bihurtzen dela (halaxe dio, adibidez, Auzitegi Nagusiaren 104/1995 epaiak)”.
Iruñeko Udalari gomendatzea kexan azaldu den zigor espedientea azter dezala eta hura ondorerik gabe utzi edo arau hauste larri bat ote den ezar dezala.
Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legeko 34.2 artikuluaren arabera, Iruñeko Udalak gehienez ere bi hilabeteko epean adierazi beharko du gomendio hau onartzen ote duen eta, hala badagokio, berau betetzeko zein neurri hartu dituen.
Lege testu horretan ezarritakoaren arabera, gomendio hori onartzen ez bada, kasua 2015. urteko txostenean sartu ahalko da, ondoren Nafarroako Parlamentuan azaltzeko, eta berariaz adieraziko da administraziok ez duela aldeko jarrerarik erakutsi, hala jokatzea posible izan arren.
Zure erantzunaren zain, jaso agur bero bat.
Nafarroako Arartekoa
Francisco Javier Enériz Olaechea
Partekatu edukia