Nafarroako Arartekoak, ebazpen (Q19/631) honen bitartez, Hezkuntza Departamentuari gomendatzen zaio, Nafarroako administrazio publikoetako funtzionarioen oporren, lizentzien eta baimenen erregelamendua onartzen duen otsailaren 9ko 11/2009 Foru Dekretuan xedatutakoaren ondorioetarako, tratamendu bera eman diezaiela atzerriko herrialde batean egindako subrogazio bidezko haurdunaldi baten ondoriozko aitatasun-kasuei eta nazioarteko adopzioen kasuei.

2019 azaroa 05

Función Pública

Gaia: La disconformidad el autor de la queja con la negativa del Departamento de Educación a considerar la gestación subrogada equiparable al acogimiento o adopción internacional, a efectos de la concesión de los permisos establecidos.

Funtzio Publikoa

Consejero de Educación

Kontseilari jauna:

2019ko ekainaren 27an, instituzio honek idazki bat jaso zuen. […] jaunarena, bertan nazioarteko adopzio kasuetan bezala ez duelako ordaindutako baimena ematen haurdunaldi subrogatuen kasuetarako, beharrezkoa denean jaioterrira bidaiatzea..

Idazki hartan, hauxe zioen:
1. Hezkuntza Saileko bitarteko irakaslea da, eta, zerrendan duen postua kontuan hartuta, datorren urtean plaza bat lortuko du.
2. Datorren abenduan aita izango da Estatu Batuetan egindako haurduntza subrogatuaren bidez, eta herrialde horretara joan beharko du jaiotzarako aurreikusitako data baino hilabete bat lehenago.
3. Haurduntza subrogatuaren kasuetan, Hezkuntza Sailak ez du jasotzen lizentzia ordaindua emateko aukera aldez aurretik nazioarteko adopzio edo familia-harrerarako haurraren jatorrizko herrialdera joan behar izatearen ondorioz.
  
  Hori guztia dela eta, eskatu zuen analogiaz aitor zekiola eskaera egin zuenean zegokion hilabeteko baimena.
  
  Hau adierazten du txostenak:
  
  “2019ko ekainaren 27an, (…) jaunak instantzia bat aurkeztu du Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Sailean, eta hau adierazi du horretan: Hezkuntzako langilea naiz, eta aita izango naiz. Ez dago haurraren jatorrizko herrialdera joateko lizentziarik, beste kasu batzuetan dauden arren (adopzioaren kasuan, adibidez). Ordaindu gabeko baimena eskatzea beste aukerarik ez dago, eta horrek eragin ekonomikoa izango du nire aitatasun-bajan. Jakin nahi nuke nola egin dakiokeen aurre bidegabeko egoera honi.Oharra: Ez da adopzio kasua, Estatu Batuetan agindu judizial bat baitago zuzenean aita izango naizela ezartzen duena.
  
  2019ko uztailaren 31n, Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Saileko Langileriaren Araubide Juridikoaren Ataleko buruak, (…) jaunari hau jakinarazi zion, aurkeztu zuen instantziari erantzuteko:
  
  Haurduntza subrogatuaren kasuetan, ezin da eman nazioarteko adopzioarengatiko ordaindutako lizentzia, jasota ez baitago ez 11/2009 Foru Dekretuaren 11.4 artikuluan ez beste ezein arau foral edo estatukotan; dena den, horrek ez du eragozten ordaindutako lizentzia eskatzea 11/2009 Foru Dekretuaren 10. artikuluan oinarrituta, betiere indarrean dagoen araudiaren eskakizunak eta berezitasunak betetzen badira.
  
  Otsailaren 9ko 11/2009 Foru Dekretuak, zeinaren bidez Nafarroako administrazio publikoetako langile funtzionarioen oporrei, lizentziei eta baimeni buruzko erregelamendua onesten baita, hau adierazten du:
  
  “11. artikulua. Adopzioagatiko edo harreragatiko ordaindutako lizentzia.
  
  1. Adopzioaren, adopzio aurreko zaintzaren edo harreraren kasuetan, etengabeko hamazazpi asteko iraupena izango du lizentziak. Lizentzia hori bi asteko luzapena izango du, adopziorako edo familia-harrerarako hartutako adingabeak desgaitasunen bat badauka, edo, lehenengoaz gain hartutako seme-alaba bakoitzeko, adopzioa edo harrera anizkoitza bada.
  
  (…)
4. Nazioarteko adopzioaren edo harreraren kasuetan, gurasoek aldez aurretik joan behar badute adoptatutakoaren jatorrizko herrira, aurreko paragrafoetan kasu bakoitzerako ezarritako lizentzia hasi ahal izango da adopzioa eratzeko ebazpen judiziala edo harreraren erabaki administratibo edo judiziala eman baino lau aste lehenago. Halaber, kasu horietan, bi hilabete arteko baimena edukitzeko eskubidea izango da; tarte horretan, oinarrizko ordainsariak baino ez dira jasoko.”
  
  Giza Baliabideen Zerbitzuak 2019ko uztailaren 31n emandako erantzunean ezarritakoaren arabera: Auzitegi Gorenak, doktrina bateratzeko, amatasun-subsidiorako eskubidea aitortu du haurduntza subrogatuaren kasuan, baina ez du inola ere ezarri hori nazioarteko adopzioarekin parekatzerik. Gizarte Segurantzako Institutu Nazionalak, Auzitegi Gorenak ezarritako doktrina bere eginez (…), irizpideak eman zituen egungo arauak haurduntza subrogatuaren ondorioz atzerrian jaiotako haurren berezitasunetara egokitu ahal izateko, egoera hori ez baitago jasota amatasun-prestazioarekin babestuta dauden egoeren artean. Bete beharreko betekizunez gain, kontsultaren 7. puntuan esanbidez ezarri da semea edo alaba jaiotzen denetik hartzen den atsedenaldiari edo baimenari baino ez dagokiola subsidio-eskubidea, eta ez dela aplikatzekoa nazioarteko adopzio kasuetarako ezarritako lau asteko aurrerapena. Horrenbestez, haurduntza subrogatuaren kasuetan, ezin da nazioarteko adopziorako ordaindutako lizentzia eman, jasota ez baitago ez 11/2009 Foru Dekretuaren 11.4 artikuluan ez beste ezein arau foral edo estatukotan.
  
  Halaber, txostenean adierazten den bezala, gaur egun, Espainiako legediak ez du baimentzen haurduntza subrogatua, eta, ondorioz, adopziorako edo harrerarako lizentzia ematea izango litzateke arauaren egilearen borondatearekin bat ez datorren kasu baterako lizentzia ematea.
  
  Areago, administrazio honek ez du eskatutako eskubidea aitortzen duen Iruñeko Auzitegietako ezein sententziaren berririk.
  
  Beraz, kontuan hartuta indarrean dagoen araudia, Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Sailaren irizpidea eta orain arte dagoen jurisprudentzia (ez baitu esanbidez ebatzi haurduntza subrogatuaren egoeretara hedatzen denik otsailaren 9ko Foru Dekretuaren 11.4 artikuluan jasotako baimena), ezin dugu zure eskaera onetsi”.
Adierazi den bezala, kexa aurkeztu da Hezkuntza Sailak haurduntza subrogatuaren ondoriozko aitatasuna jo ez duelako nazioarteko adopzioaren pareko egoeratzat, Nafarroako administrazio publikoetako langile funtzionarioen oporrei, lizentziei eta baimeni buruzko erregelamendua onesten duen otsailaren 9ko 11/2009 Foru Dekreturen 11. artikuluan ezarritako ordaindutako lizentzia aitortzearen ondorioetarako.

Nazioarteko adopzioarengatiko ordaindutako lizentziaren kasuetan, gurasoek aldez aurretik joan behar badute adoptatutakoaren jatorrizko herrira, oro har ezarritako hamazazpi asteko lizentzia hasi ahal izango da adopzioa eratzeko ebazpen judiziala edo harreraren erabaki administratibo edo judiziala eman baino lau aste lehenago. Halaber, kasu horietan, bi hilabete arteko baimena edukitzeko eskubidea dago; tarte horretan, oinarrizko ordainsariak baino ez dira jasoko.

Hezkuntza Sailak uste du haurduntza subrogatuaren bidezko aitatasun egoera ezin dela parekatu nazioarteko adopzioarekin, eta ezetsi du kexa-egileak horretarako aurkeztutako hasierako eskaera.
Amatasun, aitatasun, haurdunaldiko eta edoskitze naturaleko arriskuetarako Gizarte Segurantzako sistemako prestazio ekonomikoak arautzen dituen martxoaren 6ko 295/2009 Errege Dekretuaren 2. artikuluko bigarren apartatuan, hau ezartzen da babestutako egoeren artean:

Adopzioaren aurrekoa edo iraunkorra izan daitekeen familia-harreraren baliokidetzat joko dira, ikuspuntu juridikotik, atzerriko ebazpen judizialek edo administrazio-ebazpenek adierazitako erakunde juridikoak, baldin eta gutxienez urtebeteko iraupena badute eta haien xedea eta ondore juridikoak badira adopzioari eta adopzioaren aurrekoa edo iraunkorra izan daitekeen familia-harrerari begira ezarritakoak, haien izena edozein izanik ere.

Aurreko arautik ondorioztatzen da haurduntza subrogatuaren ondoriozko gurasotasuna adopzioaren parekotzat jo litekeela nahiz eta egoera babestu gisa esanbidez jasota ez dagoen; eta haurduntza subrogatu hori atzerrian gertatuz gero, erakunde honen iritziz, egoera hori nazioarteko adopzioaren parekoa izango litzateke.

Bi figurak —adopzioa eta haurduntza subrogatua— desberdinak badira ere, nazioarteko adopzioaren kasuetako ordaindutako lizentzia aitortzeko ezartzen den irizpide bera erabili beharko litzateke atzerrian gertatzen den haurduntza subrogatuaren bidezko gurasotasun kasuetan. Bi kasuetan, guraso izango direnen beharrak oso antzekoak dira, atzerrian gurasotasuna zer inguruabarretan gertatzen den kontuan hartuta, eta gorago aipatutako arauak parekatzen ditu bi arauak, ezarritako baimenen ondorioetarako.
Auzitegi Gorenak (Lan-arloko Sala), urriaren 25eko 881/2016 epaian, babestutako egoeren zerrenda aztertzean, iritzi dio hura partzialki irekia dela eta haurduntza subrogatuaren bidezko gurasotasunaren kasuan gurasoek duten egoera, guraso diren aldetik, adopzioaren kasuetan daudenenaren antzekoa dela; horretarako, honela arrazoitu du, gorago aipatutako arauan xedatutakoa oinarritzat hartuta:

“Eman genuen Auzitegi Gorenaren 2003ko maiatzaren 5eko epaiak prestazioen eragin-esparruaren gaiari heldu dio, eta xehetasunez aztertu du amatasun-prestazioen araudiak 39/1999 Legea promulgatu zen arte izan duen bilakaera. Adierazi du kausa mota horrengatiko prestazioak hedatzen joan direla, eta ondorio gisa baztertu du analogiazko interpretazioen bidez babes daitezkeenik legeek jaso ez dituzten kasuak (Horrenbestez, 1996ko arauan ez zegoen lege-hutsunerik analogiaz aplikatu ahal izateko 1967ko urriaren 13ko Aginduan erditze anizkoitzerako ezarritakoa…).

Baina gaur egungo egoera oso bestelakoa da. Batetik, subrogazioaren bidezko amatasuna, bere izenak dioen bezala, kategoria orokorrean sar daitekeen mota edo azpimota gisa uler daitekeelako, eta, bestetik, ebazpen hori eman zenekoa ez bezalakoa delako araudi-egoera.

Gaur egun, martxoaren 6ko 295/2009 Errege Dekretuak arautzen ditu amatasun, aitatasun, haurdunaldiko eta edoskitze naturaleko arriskuetarako Gizarte Segurantzaren sistemako prestazio ekonomikoak. Haren 2.2 artikuluko lehenengo paragrafoak honela dio:

Adopzioaren aurrekoa edo iraunkorra izan daitekeen familia-harreraren baliokidetzat joko dira, ikuspuntu juridikotik, atzerriko ebazpen judizialek edo administrazio-ebazpenek adierazitako erakunde juridikoak, baldin eta gutxienez urtebeteko iraupena badute eta haien xedea eta ondore juridikoak badira adopzioari eta adopzioaren aurrekoa edo iraunkorra izan daitekeen familia-harrerari begira ezarritakoak, haien izena edozein izanik ere.

Babestutako kasuen zerrenda nolabait irekia izateak lehenago ez zegoen halako interpretazio-malgutasunerako aukera ematen du. Pentsa liteke haurduntza subrogatuaren bidezko amatasunaren kasuan gurasoek duten egoera, guraso diren aldetik, adopzioaren edo harreraren kasuetan daudenenaren antzekoa dela. Zalantzarik gabe, zenbait kasutan hala izan daiteke, baina, beste batzuetan, oraingoan adibidez, onurak eskatzen dituenaren aitatasun biologikoa ere dagoenez, interpretazio-baliabide hori osagarria baino ez da.

Nolanahi ere, logikarik oinarrizkoenaren aurkakoa da haurduntza subrogatuaren kasuetan prestazioa ukatzea; izan ere, legea betez aitortuko litzaioke prestazioa eskatzaileak adingabe bat adoptatze edo harreran hartze hutsarekin, edo amarekin batera sortu zuela adierazte hutsarekin”.

Interpretazio-irizpide bera erabili da Auzitegi Gorenaren (Lan-arloko Sala) azaroaren 30eko 1021 eta 1022/2016 epaietan.

Ildo berari jarraitzen dio Auzitegi Gorenaren (Lan-arloko Sala) azaroaren 16ko 953/2016 epaiak:“Amatasun, aitatasun, haurdunaldiko eta edoskitze naturaleko arriskuetarako Gizarte Segurantzako sistemako prestazio ekonomikoak arautzen dituen martxoaren 6ko 295/2009 Errege Dekretuaren 2.2 artikuluak hau xedatzen du: Adopzioaren aurrekoa edo iraunkorra izan daitekeen familia-harreraren baliokidetzat joko dira, ikuspuntu juridikotik, atzerriko ebazpen judizialek edo administrazio-ebazpenek adierazitako erakunde juridikoak, baldin eta gutxienez urtebeteko iraupena badute eta haien xedea eta ondore juridikoak badira adopzioari eta adopzioaren aurrekoa edo iraunkorra izan daitekeen familia-harrerari begira ezarritakoak, haien izena edozein izanik ere.

Adingabea haurduntza subrogatu baten ondoren jaio zen, eta Los Angeleseko Espainiaren kontsulatuan erroldatu zuten; haurraren egoera atzerriko ebazpen judizial baten ondorioa da —Kaliforniako Auzitegi Gorenak 2013ko apirilaren 4ko epaia, zeinean adierazten baita […] nasciturusa […] andrearen (demandatzailea) eta […] jaunaren semea dela—,eta haren xedea eta ondorioak adopziorako eta harrerarako ezarritakoen antzekotzat jo daitezke”.
Beraz, eta Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.1. artikuluak ematen dizkion eskumenen arabera, hau jo du beharrezkotzat:

Hezkuntza Sailari gomendatzea nazioarteko adopzioaren kasuei aitortutako trataera bera eman diezaiela atzerrian gertatzen den haurduntza subrogatuaren bidezko gurasotasun kasuei, Nafarroako administrazio publikoetako langile funtzionarioen oporrei, lizentziei eta baimeni buruzko erregelamendua onesten duen otsailaren 9ko 11/2009 Foru Dekretuan xedatutakoaren ondorioetarako.

Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.2. artikuluari jarraikiz, eta aginduzkoa betez, Hezkuntza Departamentuak bi hileko epean jakinarazi beharko du ebazpen hau onartzen duen eta, dagokionean, hura betetzeko zer neurri hartu dituen.

Lege-agindu horretan xedatzen denez, aipatutako administrazio publikoak arartekoaren erabakia onartzen ez badu, erakunde honek erabaki dezake gai hori 2017. urteari dagokion urteko txostenean sartzea eta Nafarroako Parlamentuan azaltzea, jarrera hori izan duen administrazio publikoa berariaz aipatuz, baldin eta arartekoaren iritziz erabakia onartzea posible bazen.

Adeitasunez, zure erantzunaren zain,

El Defensor del Pueblo de Navarra

Nafarroako Arartekoa

Francisco Javier Enériz Olaechea