Partekatu edukia
Gardentasuna eta informazio publikorako eskubidea
Gaia: Disconformidad con la solicitud de información de carácter personal realizada por el Ayuntamiento
Exp: 09/333/D
Nº: 120
Eskubideen Sustapena
Datu Pertsonalak Babesteko Legearen arabera, honakoak dira datuak bildu eta tratatzeko printzipio informatzaileak:
Datu pertsonalak tratatu aurreko betebehar bat da datuen kasuko fitxategia –kasu honetan titulartasun publikokoa– sortzea, jakinaraztea eta hartan izena ematea. Datu Pertsonalak Babesteko Legeak fitxategitzat jotzen du datu pertsonalen multzo antolatua, datuetarako sarbidea bideratzen duena irizpide jakin batzuen arabera, edozein dela ere hura sortzeko, biltegiratzeko eta antolatzeko modua eta bertara sartzeko modua. Horrenbestez, fitxategiak eskuzkoak nahiz informatizatuak izan daitezke.
Izaera pertsonaleko datuak dauzkaten fitxategi guztiak deklaratu behar dira, bai datu informatizatuak, bai eskuzko datu egituratuak edo partzialki informatizatuak (mistoak), baldin eta datuen titularrak diren pertsonak identifikatuta badaude edo identifikatzeko modukoak badira. Are gehiago, ezin dira sortu datu pertsonalak dauzkaten fitxategiak aurretik haiek sortzeko kasuko xedapena argitara eman gabe. Fitxategia sortzeko xedapenaren gutxieneko edukia Datuak Babesteko Legeko Erregelamenduaren 54. artikuluan deskribatuta dago. Honakoa da, hain zuzen:
Bada, Tokiko Gobernu Batzarrak, 2008ko abuztuaren 28an, euskal hiztunen fitxategia sortzea onetsi zuen, honako xedearekin: lan tresna bat izatea udal arloaren barruan, euskara berariazko programen, kanpainen, ikastaroen eta jardueren bitartez sustatzeko. Fitxategiak datuak babesteari buruzko legeetan eskatzen diren baldintza guztiak betetzen ditu. Fitxategiaren sorrera 2008ko urriaren 9ko 123. NAOn argitaratu zen, eta Datuak Babesteko Espainiako Agentziaren zuzendariaren 2008ko azaroaren 11ko Ebazpenaren bitartez, fitxategia Datuak Babesteko Erregistro Orokorrean inskribatu zen, 208360482 inskripzio kodearekin.
Datu Pertsonalak Babesteko Lege Organikoko 4. artikuluaren arabera, izaera pertsonaleko datuak tratatzeko bil daitezke bakarrik, bai eta tratamendu horren mende jartzeko ere, datu horiek egoki eta bidezkoak izateaz gain, gehiegizkoak ez direnean, datu horiek zein esparrutan eta zein xederekin lortu eta halakoei begira. Gainera, esparru eta xedeak zehatzak, argiak eta legitimoak izan beharko dira.
Honakoak dira Aranguren Ibarreko Udalak biltzea aurreikusi dituen datu pertsonalak:
Datu horiek egokiak dira, pertinenteak eta ez gehiegizkoak, zeren eta bidea emanen baitiote Euskara Zerbitzuari ibarrari buruzko informazio soziolinguistikoa gaurkotuta edukitzeko, eta zerbitzuaren eta interesa erakutsi duten bizilagunen arteko komunikaziorako elementu gisa. Gainera, aukera emanen dute prestakuntzako eta zabalkundeko ekintza zehatzak antolatzeko adinaren araberako eta hizkuntzaren ezagupenaren araberako bizilagunen kolektiboentzat.
2009ko apirilaren 20an, Aranguren Ibarreko Udalak gutun bat igorri zien bizilagun guztiei, euskara sustatzeko aurrera eraman nahi zuen jardueraren berri emanez, bai eta etorkizunean galdetegi bat eginen zela ere esanez. Borondatezko inkesta bat izanen baitzen, parte hartzeko eskatzen zitzaien.
Galdetegiaren beraren edukiari dagokionez, adierazi beharra dago autonomia pertsonala adierazita dagoela herritar guztiek bilduko eta erregistratuko diren datuak ezagutzeko eta zehazteko daukaten eskubidean. Izan ere, Datuak Babesteko Lege organikoaren 5. artikuluak honakoa ezartzen du: datu pertsonalak eskatzen zaizkien interesdunei aurretiaz eta esanbidez informazio zehatza eta zalantzarik gabea eman beharko zaie, ondoko hauen inguruan:
Halaber, Datuak Babesteko Lege Organikoko 6. artikuluak ezarri zuen izaera pertsonaleko datuak tratatzeko, ukituaren zalantzarik gabeko adostatuna beharko dela, salbu eta legeak beste zerbait xedatzen duenean. Galdetegia egitea eta hura fitxategian sartzea beti bizilagunaren berariazko borondatearen menpean egonen dira.
Horrenbestez, datuak jasotzeko inprimakiak halako moduan diseinatu beharko dira, non modua emanen baita interesdunaren baimena edo adostasuna jasota edukitzeko. Izan ere, sinadurarako toki bat badute, eta 14 urtez beherakoen kasuan, datuak biltzeko baimena ematen duen pertsonaren (gurasoak edo legezko tutorea) sinadurarako tokia ere bai. Eta, izan ere, halaxe aurreikusita dago inprimakiaren ereduan.
Bestalde, 1720/2007 Errege Dekretuko 13.4 artikuluak honakoa ezartzen du: Fitxategiaren edo tratamenduaren erantzulearen ardura izango da zehaztu beharreko prozedurak zehaztea, adin txikikoaren adina benetan hori dela bermatzeko, eta, hala behar duenean, gurasoek, tutoreek edo legezko ordezkariek emandako baimena benetakoa dela bermatzeko.
Baldintza horiek betetzeko, galdetegien bitartez informazioa biltzeko prozesuan, Aranguren Ibarreko Udalak, 2008ko azaroaren 24an, inkestako bertatik bertarako lana eginen duen enpresarekin behar zen kontratua egin du euskal hiztunen fitxategiaren tratamenduari buruz. Kontratu horretan, izan ere, aurretik aipatu ditugun baldintza guztiak jasotzen dira, bai eta berariazko jarraibide bat ere, adingabeen datu pertsonalak tratatzeko baimena ematen duten gurasoen edo tutoreen kasuan, adingabe horiexen adina egiaztatzeko beharrari buruzkoa.
Oro har, datu pertsonalen fitxategi baten titularra den Administrazioak egokiak diren neurriak ezarri beharko ditu fitxategi horretan sarturiko datuetarako behar den babes-mailarako, betiere datu pertsonalak babesteari buruzko legedian ezarritakoari jarraituz.
Bai fitxategi automatizatuetarako, bai eskuzko fitxategietarako (artxibategietan, armairuetan nahiz beste euskarri batzuetan daudenak) edo partzialki automatizatuetarako ere (mistoak), segurtasun neurriak hiru mailatan sailkatzen dira, tratatzen duten informazioaren izaeraren arabera: oinarrizko maila, erdiko maila, goiko maila. Oro har, izaera pertsonaleko datuak dituzten zentro eta zerbitzu publikoek erabiltzen dituzten fitxategi guztietan, oinarrizko mailakotzat hartutako segurtasun neurriak ezarri beharko dira.
Gainera, Datu Pertsonalak Babesteko Lege Organikoko 9. artikuluak ezartzen du fitxategiaren edo, kasua bada, haren tratamenduaren erantzuleak –fitxategi informatizatua nahiz eskuzkoa izan– aplikatzekoa den segurtasun araudiaren araberako neurri teknikoak eta antolamenduzkoak jasotzen dituen segurtasun dokumentua egin beharko duela. Informazio-sistemetarako sarbidea duten langileek nahitaez bete beharko dute dokumentu horretan ezarritakoa. Dokumentuak, gutxienez ere, Datuak Babesteko Lege Organikorako Erregelamenduko 88.3 artikuluan adierazitako alderdiak jaso beharko ditu.
Bada, Aranguren Ibarreko Udalak jada egina du segurtasun dokumentu hori, eta 2008ko abuztuaren 29ko Ebazpenaz onetsi zen.
Datuak Babesteko Lege Organikoko 3. artikuluaren arabera, fitxategiaren erantzulea da tratamenduaren helburu, eduki eta erabileraren gainean erabakiak hartzen dituen pertsona fisiko edo juridikoa, izaera publikoa zein pribatua duena, edo administrazio-organoa. Titulartasun publikoko fitxategien kasuan, fitxategiaren erantzulea informazioa tratatu eta arloan eskumenak dauzkan organo administratiboa da. Organo horrek egiten duen datuen tratamenduaren xedeari eta erabilerari buruzko erabaki-ahalmena izanen du. Datuak Babesteko Lege Organikoaren Erregelamenduko 5. artikuluaren arabera, fitxategiaren arduraduna da praktikan datuak eta euskarriak fisikoki erabiltzen dituena. Ez du autonomiarik izanen eta beti erantzuleak aginduta jardunen du.
Horrenbestez, tratamenduaren erantzulea Udala da eta arduraduna, berriz, kontratatutako enpresa.
G. Baimenik gabe edo legezko gaikuntzarik gabe sartzeko debekua eta sekretuaren betebeharra.
Sarbide debekua. Zigor Kodearen 197.1 artikuluak delitutzat jotzen du baimenik gabe, beste baten kalterako, izaera pertsonaleko edo familiako inoren datu erreserbatuak harrapatu, erabili nahiz aldatzen dituenari, betiere erregistraturik daudenean fitxategi edo euskarri informatiko, elektroniko zein telematikoetan, edo beste edozein motatako artxibo nahiz erregistro publiko edo pribatuetan.
Sekretuaren betebeharra. Datuak sekretuan manten daitezen herritarrek duten eskubidearen ifrentzua da datu horietara bere eginkizunak betetzeko sartzen denak datu horiek sekretuan mantentzeko betebeharra duela. Izan ere, Datuak Babesteko Lege Organikoaren 10. artikuluak ezartzen du Fitxategiaren arduradunak eta izaera pertsonaleko datuen tratamenduaren edozein fasetan parte hartzen dutenek lanbide-sekretua izan behar dutela nahitaez datu horien gainean, eta datu horiek gordetzeko eginbeharra ere izango dute. Betebehar horiek bere horretan iraungo dute, nahiz eta fitxategiaren titularrarekin edo, hala denean, arduradunarekin dituzten harremanak amaituta izan. Pertsona horiek guztiek agiri bat sinatu behar dute, non sekretuaren betebehar zehatza gogorarazten baitzaie.
Datuak Babesteko Lege Organikoko 4.2 artikuluaren arabera, tratatuko diren datu pertsonalak ezin izanen dira erabili baldin eta lortu nahi den helburua eta datuak biltzeko erabili ziren helburuak bateraezinak badira.
Auzitegi Nazionalaren 2007ko ekainaren 12ko epaian –JUR 199159–, artikulu hori aztertu ondoren, “bateraezinezko xedeen” kontzeptua landu dute. Ulertzen da, horri dagokionez, izaera pertsonaleko datuen jasotzea edo ematea xede jakin batzuetarako egin bazen, datu horiek eman zireneko xedeekin (kasu honetan, euskararen sustapena) bat ez datozen geroko erabilera edo tratamenduak, baldin eta ukituak haiei baiezkorik eman ez badie, bateraezinak direla datu horiek ematea determinatu zuen xedearekin. Azken batean, epaiaren arabera. Datuak Babesteko Lege Organikoak bateraezinezko xedeen adierazpidea erabiltzen du bestelako xedeen sinonimo gisa.
Kexaren helburua den jardueran, ez da aurreikusten lortutako datu pertsonalak euskararen sustapenaz besteko xede batzuetarako erabiltzea, eta ez dirudi beharrezkoa denik datuak hirugarrenei ematea. Nolanahi ere, datuak ematekotan, modu disoziatuan eman beharko dira.
Orain arte azaldutako eta argudiatutako guztia laburbiltzeko, nabarmendu daiteke Aranguren Ibarreko Udala bere eskumenen esparruan jarduten ari dela euskal hiztunen fitxategi bat sortzearekin; udal erroldaren erabilera legitimoa egin duela, eta fitxategia sortzerakoan eta datuak tratatzerakoan modu eredugarrian egokitzen ari zaiola –eta hori ez da ohikoa izaten– datu pertsonalak babesteko arauetan ezarritakoari.
Aurreko guztia dela eta, erakunde hau arautzen duen foru legeko 34.1 artikuluan ezarritakoari jarraituz
Nafarroako Arartekoa
Francisco Javier Enériz Olaechea
Partekatu edukia