Abenduaren 29ko 269/2009 EBAZPENA, Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoarena, [?]ko zuzendari [?] jaunak aurkeztutako kexari buruzkoa.

2009 abendua 29

Euskara

Gaia: Falta de atención en euskera en el servicio de pediatría del Centro de Salud de una localidad de la zona vascófona

Exp: 09/395/C

Nº: 269

Elebitasuna

AURREKARIAK

2009ko ekainaren 5ean, [?] jaunak, Hizkuntza Eskubideen [?]ko zuzendari gisa, idazki bat aurkeztu zuen erakunde honetan. Horren bidez, kexa agertzen zuen Nafarroako Gobernuko Osasun Departamentuaren aurka, Etxarri Aranazko osasun etxeko pediatria zerbitzuan arreta euskaraz ez emateagatik.
Azaltzen du otsailaren 11n, herritar bat bere alabarekin joan zela Etxarri Aranazko pediatria zerbitzura, eta bertan soilik gaztelaniaz hitz egiten zuen pertsona bat zegoela ordezko lanak egiten, lanpostu horretan aritzeko euskaraz jakin beharra dagoela ezarrita dagoen arren.
Kexa horri buruz ebazpen egokia emateko eta Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoari buruzko uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legean erakunde honi emaniko ahalmenez baliatuz jarduteko zein aukera dauzkagun zehazteko, Hezkuntza Departamentuari idazki bat igorri genion, kexan planteaturiko gaiari buruz informazioa eman zezan.
Departamentuak honakoa dioen txostena igorri zuen:
“Etxarri-Aranazko osasun etxeak, zeina eremu euskaldunean baitago, Euskarari buruzko abenduaren 15eko 18/1996 Foru Legea betetzen du. Izan ere, legeak ezartzen du bertan euskara eta gaztelania hizkuntza koofizialak izanen direla. Eta indarreko legedia ere betetzen du, zeren eta haren arabera euskara nahitaezko baldintza izanen da sendagile lanpostuan, pediatra lanpostu batean, bi EDU lanpostutan eta administrari lanpostu batean.
Legeak, 7. artikuluan, ezartzen du, batetik, herritarrek libreki hautatu ahalko dutela bi hizkuntzetatik zeinetan nahi duten arreta hartu eta, bestetik, hizkuntza arrazoiak direla medio baztertuak ez izateko eskubidea.

AZTERKETA

Nafarroako Foru Komunitateko Administrazioari buruzko abenduaren 3ko 15/2004 Foru Legeko II. tituluak, zeinak ezartzen baititu herritarrek Administrazioarekiko harremanetan dauzkaten eskubideak, arreta egokirako eskubidea arautzen du, eta 6.2 artikuluan honakoa dio: “era berean, Nafarroako Foru Komunitateko administrazioarekiko harremanetan herritar guztiek gaztelania edo euskara erabiltzeko eskubidea dute, euskararen erabilera arautzen duen Nafarroako foru legerian ezarritakoari jarraikiz”.
Arestian aipatutako abenduaren 15eko 18/1986 Foru Legeko 10. artikuluak aitortzen du eremu euskaldunean bizi diren herritar guztiek euskara nahiz gaztelania erabiltzeko eskubidea dutela Nafarroako administrazio publikoekiko harremanetan. Horrenbestez, arauak, xedapen orokor gisa, ezartzen du herritarrek gaztelania nahiz euskara berdin erabil ditzaketela, eta hautatzen duten hizkuntzan artatu behar dituztela, eta ez dituztela horregatik baztertu.
Foru Komunitateko Administrazioak, bere burua antolatzeko daukan ahalmenaz baliatuta, erabakitzeko tarte zabal bat dauka, aplikatu beharreko bideei eta baliabide osagarriei dagokienez, herritarrak eremu euskaldunean dauden zerbitzuetan hitzezko harremanetan euskara erabiltzeko duen eskubidea eraginkorra izan dadin. Baliabide materialak eta giza baliabideak jartzea Administrazioak erabaki beharreko kontu bat da, baina, edonola ere, herritarrek nahi dutenean euskara erabiltzeko eskubidea eraginkorra izan dadin bermatzeko behar adinakoak eta egokiak izan beharko dute.
Erantzuteko idazkian iragarritako bitartekoak egokiak izan badaitezke ere, egia da kasu honetan, herritarrak euskaraz hitz egin nahi izan duela Etxarri Aranazko osasun etxeko pediatria zerbitzuan, eta komunikazio hori ezin izan zela hizkuntza horretan gauzatu. Horrenbestez, herritarraren eskubidea urratu zen. Urraketa hori gertaturik, legezko betebeharren gogorarazpena egin beharrean gaude, bidezkoa baita.

Aurreko guztia dela eta, erakunde hau arautzen duen foru legeko 34.1 artikuluan ezarritakoari jarraituz

EBATZI DUT:

Nafarroako Gobernuko Osasun Departamentuari gogoraraztea legez eremu euskalduneko bulego, zerbitzu eta osasun etxeetan, herritarrek euskaraz hitz egiteko duten eskubidea eraginkor bihurtu behar duela.
Bi hilabeteko epea ematea Osasun Departamentuari erakunde honi jakinaraz diezaion azaldutakoaren bidetik neurri egokiren bat hartu duen, edo, bestela, hura ez onartzeko arrazoiei buruz informa dezan. Halaber, ohartarazten diot hala egiten ez badu Nafarroako Parlamentuari igorriko diodan urteko txostenean sartuko dudala kasua, aipatu legearen bigarren atalean ezarritako moduan.
Interesdunari eta Osasun Departamentuari ebazpen honen berri ematea, eta adieraztea ezin dela honen kontrako errekurtsorik jarri.

Nafarroako Arartekoa

Francisco Javier Enériz Olaechea