Partekatu edukia
Enplegu publikorako sarbidea
Gaia: Hizkuntza Eskola Ofizialeko irakaslearen oposizioaren entzumen-ulermen-probaren egokitzapen falta.
Hezkuntzako Kontseilaria
Kontseilari jauna:
1. 2021eko irailaren 27an, erakunde honek [...] andrearen idazkia jaso zuen. Idazki horren bidez, kexa bat aurkeztu zuen Hezkuntza Sailaren aurrean, Hizkuntza Eskola Ofizialeko irakasle izateko oposizioko entzumen proba egokituta ez izateagatik.
2. Ondoren, erakunde honek Hezkuntza Departamentura jo zuen, gai horri buruzko informazio eske.
Honako hau jartzen du jaso genuen txostenean:
“Hezkuntza Saileko Irakasleak Hautatu eta Hornitzeko Zerbitzuko zuzendariaren abenduaren 22ko 313/2020 Ebazpenaren bidez, Hizkuntza Eskola Ofizialetako Irakasleen Kidegoan sartzeko eta espezialitate berriak eskuratzeko hautaketa-prozedurak onetsi ziren, hain zuzen ere Nafarroako Foru Komunitateko Administrazioaren kudeaketa-esparruko lanpostuetarako.
Ebazpen horretako zazpigarren oinarrian, “Hautaketa-prozeduren garapena” izenekoan, % 33ko edo hortik gorako desgaitasuna egiaztatzen duten hautagaiek ariketak egiteko gainerako parte-hartzaileen antzeko aukerak izan ditzaten behar diren neurriak hartuko dituztenak Hautaketa Organoak izango direla xedatzen da. Alde horretatik, eskabidean hala adierazi dutenean eta Nafarroako Autonomia eta Pertsonen Garapenerako Agentziaren aldeko txostenaren arabera, proba egin ahal izateko arrazoizko eta beharrezko egokitzapenak eta denbora- eta baliabide-doikuntzak ezarriko dira pertsona horientzat.
Alde horretatik, oposizio-faseari hasiera eman aurretik, Irakasleak Hautatu eta Hornitzeko Zerbitzuak aldeko txostena eskatu dio Nafarroako Autonomia eta Pertsonen Garapenerako Agentziari. Txosten horretan zehaztuko dira (...) andreak oposizio-faseko ariketak egiteko arrazoizko eta beharrezko denbora eta bitartekoen egokitzapenak eta doikuntzak. Nafarroako Autonomia eta Pertsonen Garapenerako Agentziak, 2021eko apirilaren 1ean, Baloraziorako Organo Teknikoaren Irizpenaren arabera eta probaren ezaugarriak, eskatzen diren eskakizunak eta interesdunaren gaitasunen profila kontuan hartuta, aldeko txostena eman zuen, honako kontsiderazio tekniko hauekin: “lehen lerroan jartzea, probak irauten duen bitartean ahoz ematen diren jarraibide/adierazpen guztiak ematen dituen pertsona gertu izan dezan eta/edo proban ahoz ematen diren jarraibide/adierazpen guztien idatzizko laguntza izan dezan”. Txostenean ez da egin irakurketa bidezko audizioaren teknika erabiltzeari buruzko aipamenik, ez eta audizioen ordez bideoa erabiltzekoa ere.
Txosten hori Hizkuntza Eskola Ofizialetako Irakasleen Kidegoko ingeles espezialitateko epaimahaiari helaraziko zaio, behar diren neurriak har ditzan. Horrela, hautagaiak berak kexaren azalpenean jakinarazi duenez, 1A eta 1B probak egiteko, lehen lerroan jarri zuten eta idatzizko proben jarraibideak eman zizkioten, Nafarroako Autonomia eta Pertsonen Garapenerako Agentziako Balorazio Organo Teknikoak xedatu zuen bezala”.
3. Jasotako txostena ikusita, erakunde honek Gizarte Eskubideen Sailari (Nafarroako Pertsonen Autonomia eta Garapenerako Agentzia) eskatu zion kexan azaltzen ziren gaien berri emateko.
2021eko azaroaren 17an eskatutako txostena jaso zen, Nafarroako Pertsonen Autonomia eta Garapenerako Agentziako Balorazio eta Zerbitzuen Zuzendariordetzaren txostena erantsita. Txostenean adierazten zen:
“Kexa eragin duen espedientea aztertu ondoren, Nafarroako Pertsonen Autonomia eta Garapenerako Agentziako Zuzendariordetzak informazio hau eman du aditzera:
- Denborak eta bitartekoak emateko eskumena Oposizioko Epaimahaiarena da.
- Epaimahaiak eskatuta, Balorazio Zentroak txosten bat egin du Desgaitasuna duten Pertsonek Enplegu Publikoa Lortzeko hautaprobak egokitzeari buruz (denborak eta/edo bitartekoak), 2021eko ekainaren 15ean hautaprobak egokitzeari dagokionez. Txosten hori aldekoa da (...) andrearen denbora eta baliabideak egokitzeko eskaerari dagokionez, eta Nafarroako Balorazio Organo Teknikoak emandako Autonomia Irizpenaren arabera, kontuan hartuta probaren ezaugarriak, eskatzen diren eskakizunak eta interesdunaren gaitasunen profila, honako kontsiderazio tekniko hauek proposatzen dira:
Lehen lerroetan jartzea, probak irauten duen bitartean ahoz ematen diren jarraibide/adierazpen guztiak ematen dituen pertsona gertu izan dezan eta/edo proban ahoz ematen diren jarraibide/adierazpen guztien idatzizko laguntza izan dezan.
- Proposamen hori (…) andreak bere idazkian egindako eskaera kontuan hartuta egin zen:” Idatzizko azalpenak edo txostengilearekiko hurbiltasuna. Aurretiko probak egiteko edo gailu bereziak erabiltzeko aukera emango duen entzumen-proba egitea”.
- “Desgaitasuna duten pertsonak enplegu publikoa lortzea” dokumentuko VI. eranskinean jasotzen diren Hautapen Batzordeen eta Desgaitasuna Baloratzeko Organo Teknikoen jarduera tekniko eta administratiboetarako irizpide orientagarrien aplikazioan oinarritzen da proposamen hau. Eranskin honek, denboren eta ahozko eta/edo idatzizko proben egokitzapenak definitzen ditu urritasun eta desgaitasun-mailen arabera, 60 minutuko iraupena duten ariketetan oinarrituta. (dokumentua txosten honi erantsita doa).
- Ikus daitekeen bezala, Balorazio Taldeak igorritako proposamena proba estandar baterako da, VI. eranskinean proposatu den bezala.
- Kexari eta proba praktikoa edo ahozko proba ez egokitzeari dagokienez, ez dago irizpide argirik denborak eta bitartekoak egokitzeko txostena egiteko, batez ere bi arrazoi kontuan hartuta.
1. Ia ezinezkoa da eranskin batean zehaztea zer aukera dauden egin beharreko proba desberdinen proba praktiko baterako denbora eta baliabideak egokitzeko, lanpostu ugariak eta desgaitasun-mota desberdinak zehaztea eta, jakina, proba praktiko horrek kasuan kasuko lanpostuko zereginak betetzeko gaitasunekin zerikusia izan behar duela zehaztea.
2. Proba praktikoetan, lanposturako gaitasun handiena duen pertsona bilatzen du epaimahaiak, eta bere iritziz horretarako egokienak iruditzen zaizkion probak ezartzen ditu. Epaimahaiari garrantzitsuenak iruditzen zaizkion probak ez dira zentro honen eskumenekoak.
Horregatik guztiagatik, oso zaila izango litzateke denbora- eta baliabide-egokitzapena ezartzea kontu horri buruz argitaratutako eranskinak aplikatuz eta, horregatik, Oposizioko Epaimahaiari dagokio probaren ezaugarriak eta lanpostuaren puntuazioa eta/edo eginkizunak betetzeko beharrezkotzat jotzen dituen eskakizunak ezartzea. Balorazio Taldearen txostena gomendio eta ohar teknikoak biltzen dituen txostena da, baina Epaimahaiak izango du denbora eta/edo bitartekoen egokitzapen horiek emateko eskumena.
- Ahozko probari eta (…) andreak eskatutako egokitzapenei dagokienez, bere garaian eman ziren jarraibide teknikoak: “Lehen lerroetan jartzea, probak irauten duen bitartean ahoz ematen diren jarraibide/adierazpen guztiak ematen dituen pertsona gertu izan dezan eta/edo proban ahoz ematen diren jarraibide/adierazpen guztien idatzizko laguntza izan dezan”. Horiek dira ahozko eta/edo idatzizko proba baterako jarraibide orokorrak.
- Kexan aipatzen den proba espezifikoari dagokionez, epaimahaiak ez zuen ahozko proba mota horretarako proposamen espezifikorik eskatu eta, horregatik, Balorazio Zentroak, probaren ezaugarriak ezagutzen ez zituenez, ezin izan zuen horri buruzko txostenik egin.
Horregatik guztiagatik, eta (…) andreak aurkeztutako kexari dagokionez, denborak eta bitartekoak emateko eskumena Oposizioko Auzitegiari dagokiola ondorioztatu da. Txosten tekniko orokorra egin da ahozko eta/edo idatzizko probak egiteko, eta Oposizioko Epaimahaiak ez du ahozko probarako denbora eta baliabideak egokitzeko proposamen espezifikorik eskatu. Hori dela eta, Balorazio Zentroak ezin izan zuen txostenik egin, probaren ezaugarriak ezagutzen ez zituelako”.
4. Erakunde honek beste batzuetan adierazi duen bezala, Desgaitasuna duten Pertsonen Eskubideei eta haien Gizarteratzeari buruzko Lege Orokorraren Testu Bategina onartzen duen azaroaren 29ko 1/2013 Legegintzako Errege Dekretuaren xedea aukera- eta tratu-berdintasunerako eskubidea bermatzea da, bai eta desgaitasuna duten pertsonek gainerako herritarren baldintza berdinetan eskubideak benetan eta eraginkortasunez erabiltzea ere, autonomia pertsonala, irisgarritasun unibertsala, enplegurako sarbidea, komunitatean sartzea eta bizitza independentea sustatuz, eta bereizkeria mota guztiak ezabatuz, Espainiako Konstituzioko 9.2, 10, 14 eta 49. artikuluen eta Desgaitasuna duten Pertsonen Eskubideei buruzko Nazioarteko Hitzarmenaren eta Espainiak berretsitako nazioarteko itun eta akordioen arabera.
Legearen oinarrian dauden printzipioen artean (3. artikulua), irisgarritasun unibertsala jasotzen da, eta honela definitzen da printzipio hori: inguruek, prozesuek, ondasunek, produktuek eta zerbitzuek, hala nola objektuek, tresnek, lanabesek eta gailuek bete behar duten baldintza da, segurtasunez eta erosotasunez ulertu, erabili eta gauzatu daitezen, ahalik eta modurik autonomoen eta naturalenean.
Legea, zeharkakotasun-printzipioaren arabera, hainbat esparrutan aplikatu behar da (5. artikulua), publiko nahiz pribatuetan.
Legeak ekintza positiboko neurriak hartu behar direla aldarrikatzen du, eta honela definitzen ditu neurri horiek (2. artikulua): neurri espezifikoak dira, desgaitasunaren ondoriozko desabantailak saihestu edo konpentsatzekoak, desgaitasunarekiko pertsonen egitatezko berdintasuna lortzera edo azeleratzera bideratuak eta bizimodu politikoan, ekonomikoan, sozialean, hezkuntzakoan, lanekoan eta kulturakoan erabateko parte hartzea lortzera bideratuak, desgaitasun motak eta mailak aintzat hartuta.
5. Foru-legeriaren esparruan, Irisgarritasun Unibertsalari buruzko ekainaren 14ko 12/2018 Foru Legeak ekintza positiboko neurriak hartzea ere jasotzen du printzipio gidari gisa.
Alde horretatik, honela zehazten du aipatutako legearen 10. artikuluak:
"Nafarroako Administrazio Publikoek ekintza positiborako neurriak hartuko dituzte desgaitasuna duten pertsonen alde. (…) Ekintza positiborako neurriak izan daitezke laguntza osagarriak eta arau, irizpide eta jokabide onuragarriagoak. Laguntza osagarriak honako hauek izan daitezke: laguntza ekonomikoak, laguntza teknikoak, laguntza‑zerbitzu pertsonala, zerbitzu espezializatuak eta komunikaziorako laguntza eta zerbitzu osagarriak. Honako hauek hartzen dira ekintza positiboko neurritzat: desgaitasuna duten pertsonek bizitza politiko, ekonomiko, kultural eta sozialeko esparruetan erabat txertatzeko eta parte hartzeko dituzten desabantailak edo zailtasun bereziak prebenitu edo konpentsatzeko laguntza espezifikoak, desgaitasun-mota eta -mailen arabera. Ekintza positiborako neurriak izan daitezke laguntza osagarriak eta arau, irizpide eta jokabide onuragarriagoak. Laguntza osagarriak honako hauek izan daitezke: laguntza ekonomikoak, laguntza teknikoak, laguntza‑zerbitzu pertsonala, zerbitzu espezializatuak eta komunikaziorako laguntza eta zerbitzu osagarriak”.
6. Kexaren xede den kasuan, Nafarroako Foru Komunitateko Administrazioaren kudeaketa-esparruko lanpostuetarako Hizkuntza Eskola Ofizialetako Irakasleen Kidegoan sartzeko eta espezialitate berriak eskuratzeko hautaketa-prozedurak onartzen dituen Hezkuntza Saileko Irakasleak Hautatu eta Hornitzeko Zerbitzuko zuzendariaren abenduaren 22ko 313/2020 Ebazpeneko zazpigarren oinarriak honako hau xedatzen du.
“Hautaketa Organoek % 33ko edo hortik gorako desgaitasuna egiaztatzen duten hautagaiek ariketak egiteko gainerako parte-hartzaileen antzeko aukerak izan ditzaten behar diren neurriak hartuko dituzte. Alde horretatik, eskabidean hala adierazi dutenean eta Nafarroako Autonomia eta Pertsonen Garapenerako Agentziaren aldeko txostenaren arabera, proba egin ahal izateko arrazoizko eta beharrezko egokitzapenak eta denbora- eta baliabide-doikuntzak ezarriko dira pertsona horientzat”.
Aurreikuspen hori aplikatuz, egokitzapen hau aitortu zitzaion kexa aurkeztu zuenari: “Lehen lerroetan jartzea, probak irauten duen bitartean ahoz ematen diren jarraibide/adierazpen guztiak ematen dituen pertsona gertu izan dezan eta/edo proban ahoz ematen diren jarraibide/adierazpen guztien idatzizko laguntza izan dezan”.
Kexa aurkeztu duenak, ordea, deialdian ezarritako entzumen proba egiteko inolako egokitzapenik ez zitzaiola onartu adierazi du; hori dela eta, ezin izan zuen ezer ulertu, % 33ko entzuteko desgaitasun aitortua duelako eta proba entzutea zailduta zegoelako zintzarrien zaratarekin nahastuta zegoelako.
7. Azaldu den moduan, pertsona desgaituak sartzeko arau orokorretatik ondorioztatzen da administrazio publikoek ekintza positiboko neurriak hartu behar dituztela pertsona horiek bizitza politiko, ekonomiko, kultural eta sozialeko esparruetan erabat txertatuko direla eta parte hartuko dutela ziurtatzeko, desgaitasun-mota eta -maila desberdinak kontuan hartuta. Erakunde honen iritziz, horrek justifikatuko luke interesdunak kexan aipatzen duen entzute-proba egiteko egokitzapen espezifikoren bat izan dezakeela.
Horri dagokionez, interesdunak Nafarroako Hezkuntza Bereziko Baliabide Zentroaren txosten bat aurkeztu du, Hizkuntza Eskola Ofizialera ekartzeko prestatutakoa. Txostenean, egokitzapen eta laguntza batzuk azaltzen dira, probetan entzumen normala duten pertsonen baldintza berdinetan parte hartzeko malgutasun eta diskriminazio positiboko neurri gisa. Entzumen probarekin zerikusia duten egokitzapenak honako hauek dira:
“- Hondoko zaratak saihestea.
- Multimedia erreproduzigailuaren bidez entzundakoa ulertzeko proba (listening) egiteko, Maiztasun Modulatuko (FM) gailu baten bidez erraztu daiteke entzunaldia, ahozko mezua belarrira hurbiltzeko eta, hartara, inguruko hotsen interferentziak saihesteko.
- Ezinezkoa bada, listening testua bizpahiru aldiz entzuteko aukera eman behar zaio. Entzun beharreko edukia distortsionatuko duten soinu guztiak saihestuz.
- Probak egiteko denbora gehiago ematea”.
Hori dela eta, interesdunak duen desgaitasuna -entzumen-arazo garrantzitsuak ditu, deialdi honetako entzundakoa ulertzeko proba egiteko moduan eragin zuzena dutenak-, eta desgaitasuna duten pertsonei enplegu publikoa eskuratzeko aukera emateko ekintza positiboko neurriak hartu behar direla kontuan hartuta, erakunde honi egokia iruditzen zaio Hezkuntza Sailari gomendatzea behar diren egokitzapenak egin ditzala interesdunak kexan aipatzen duen entzundakoa ulertzeko proba bere desgaitasuna kontuan hartuta egin ahal izateko.
8. Beraz, eta Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.1. artikuluak ematen dizkion eskumenen arabera, hau jo du beharrezkotzat:
Hezkuntza Sailari gomendatzea behar diren egokitzapenak egin ditzala interesdunak kexan aipatzen duen entzundakoa ulertzeko proba bere desgaitasuna kontuan hartuta egin ahal izateko.
Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.2. artikuluari jarraikiz, eta aginduzkoa betez, Hezkuntza Departamentuak bi hileko epean jakinarazi beharko du ebazpen hau onartzen duen eta, dagokionean, hura betetzeko zer neurri hartu dituen.
Lege-agindu horretan xedatzen denez, aipatutako administrazio publikoak arartekoaren erabakia onartzen ez badu, erakunde honek erabaki dezake gai hori 2021. urteari dagokion urteko txostenean sartzea eta Nafarroako Parlamentuan azaltzea, jarrera hori izan duen administrazio publikoa berariaz aipatuz, baldin eta arartekoaren iritziz erabakia onartzea posible bazen.
Adeitasunez, zure erantzunaren zain,
El Defensor del Pueblo de Navarra
Nafarroako Arartekoa
Francisco Javier Enériz Olaechea
Partekatu edukia