Ebazpenak

Lurralde Kohesiorako kontseilaria

Kontseilari jauna:

1. Erreferentziako espedientea (…)  jaunak aurkeztutako kexa bati dagokio, hain zuzen, N-121-A errepidean jarritako hainbat bide-seinaleen errotulazioa soilik gazteleraz egoteagatik.

Espediente horretan, erakunde honek, 2022ko maiatzean, gomendio hau egin zion Lurralde Kohesiorako Departamentuari:

“Lurralde Kohesiorako Departamentuari gomendatzea N‑121-A errepidean, Ventas de Etxalarren eta Ventas de Arraitzen, bide-seinaleen errotulazioa bi hizkuntzetan egiteko”.

2022ko azaroaren 10ean, erakundeak jarduketak amaitu zirela jakinarazi zion Lurralde Kohesiorako Departamentuari, administrazio-organo horrek gomendioa onartzen zuela eta Gobernuaren Nafarroako Ordezkaritzari helarazi ziola adierazten zuen txosten bat egin ondoren, errotulazioa elebiduna izateko neurri egokiak har zitzan.

Hala ere, 2024ko urtarrilaren 10ean, kexagileak erakunde honetara jo zuen eta salatu zuen seinaleztapena berdina zela oraindik, nahiz eta denbora igaro izan.

2. Azken idazkiaz geroztik, erakundea berriz Lurralde Kohesiorako Departamentuarekin harremanetan jarri zen eta gaiaren egoerari buruzko informazioa emateko eskatu zion, bai eta bere garaian Gobernuaren Ordezkaritzara bidalitako dokumentazioaren kopia bat ere.

Jasotako txostenean hau adierazten da: Lurralde Kohesiorako Departamentuko Kontserbazio Zerbitzua harremanetan jarri da Trafiko Zuzendaritza Nagusiarekin gai horren berri emateko, dagozkion neurriak har ditzan.

Halaber, dokumentu hauek aurkeztu dira:

a) Trafikoko Zuzendaritza Nagusiari bi zinemometro eta aurreabisu-kartelak jartzeko baimena ematen dion Herri-lanen eta Azpiegituren zuzendari orokorraren azaroaren 5eko 837/2020 Ebazpena.

b) Lurralde Kohesiorako kontseilariak Gobernuko ordezkariari bidalitako jakinarazpena, 2022ko azaroaren 17an. Bertan, Nafarroako Arartekoaren gai horri buruzko gomendioa ematen da.

c) Gobernuaren Ordezkaritzaren ofizioa, aurreko jakinarazpena jaso dela eta Nafarroako Probintziako Trafiko-burutzara eraman dela jakinarazteko.

3. Erakunde honek, aurretik jarraitutako jarduketak direla eta, hau uste eta gomendatu du:

“6. Adierazi denez, kexa aurkeztu da N-121-A errepidean jarritako bide-seinaleen errotulazioa gaztelaniaz bakarrik dagoelako.

Gorte Nagusiek izendatutako Arartekoaren eta erakunde honen aurrean espedientea izapidetzean zehar ateratako informazioaren arabera, hau onetsi da:

a) Estatuko administrazioak ez duela eskumenik Nafarroatik igarotzen diren bideen gainean.

b) Aipatutako seinaleztapena Trafiko Zuzendaritza Nagusiak jarri duela eta baimena eman diola Nafarroako Gobernuko Herri-lanen eta Azpiegituren Zuzendaritza Nagusiak.

Aldiz, hau zalantzan jartzen da:

a) Nafarroako Gobernuaren erantzukizuna seinaleztapenari dagokionez; Trafiko Zuzendaritza Nagusiari egozten diola ardura hori, eta, aldi berean, Nafarroako Gobernuari.

b) Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak Nafarroako administrazio publikoetan euskararen erabilera arautzen duen 103/2017 Foru Dekretuaren 21.4 artikulua baliogabetu zuen, eta, epai horren arabera, derrigorrezkoa da euskarazko eta gaztelaniazko bide-seinaleen errotulazioa eremu euskaldunean.

7. Seinaleztapenari buruzko erantzukizunari dagokionez, Trafikoari, ibilgailu motordunen zirkulazioari eta bide-segurtasunari buruzko Legearen testu bategina onesten duen urriaren 20ko 6/2017 Legegintzako Errege Dekretuko 57. eta 58. artikuluek, seinaleztapenaren gaineko erantzukizuna bidearen titularrari dagokiola ezartzen dute.

Kasu honetan, Estatu administrazioak Nafarroako errepideetan eskumenik ez duela dakigunez, N-121-A errepidearen titularra Nafarroako Gobernua da, eta ondorioz, nahiz eta seinalea Trafiko Zuzendaritza Nagusiak jarri izan, Nafarroako Gobernua da bide horren arduraduna.

8. Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak Nafarroako administrazio publikoetan euskararen erabilera arautzen duen 103/2017 Foru Dekretuaren 21.4 artikulua baliogabetu zuen epaiak bide-seinaleak euskaraz eta gaztelaniaz jartzeko betebeharrean duen eraginari dagokionez, erakunde horrek azpimarratu zuen Q21/935 espedientean, Lurralde Kohesiorako Departamentuak dioenaren kontra, artikulu hori baliogabetzeak ez duela esan nahi bide-seinaleetan gaztelania eta euskara erabiltzea aukerakoa denik, baizik eta, aipatutako epaiak adierazten duen bezala, eremu bakoitzean dagoen euskararen erabilera-araubidea bete behar dela.

Horrela, seinaleztapena eremu euskaldunean ezarrita dagoen heinean, errotulazioak elebiduna izan beharko du, azaroaren 15eko 103/2017 Foru Dekretuak, euskararen erabilera arautzen duenak Nafarroako administrazio publikoetan, beren erakunde publikoetan eta menpeko dituzten zuzenbide publikoko entitateetan, 10. artikuluan, oro har, hala xedatzen baitu irudiari, abisuei eta argitalpenei buruz, bai eta hizkuntzaren izaera koofizialetik eratorritakoari buruz ere.

Horregatik, erakunde honek beharrezkotzat jotzen du Lurralde Kohesiorako Departamentuari gomendatzea N-121-A errepidean, Etxalarko Ventas eta Arraitzeko Ventasen jarritako bide-seinaleen errotulazioa bi hizkuntzetan egitea.

9. Horrenbestez, eta Nafarroako Foru Komunitateko Ararteko erakundearen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.1. artikuluak esleitu dizkion ahalmenekin bat eginez, Nafarroako Arartekoak beharrezkoa ikusi du:

Lurralde Kohesiorako Departamentuari gomendatzea N-121-A errepidean, Etxalarko Ventas eta Arraitzeko Ventasen jarritako bide-seinaleen errotulazioa elebiduna izatea".

4. Erakundeak egoki ikusten du kexa-espedientean egindako gogoetak berrestea; izan ere, adierazitako arrazoiengatik, eremu euskalduneko seinaleak elebidunak izan behar direla uste du, eremu horretan euskararen eta gaztelaniaren koofizialtasuna dela-eta.

Are gehiago, nabarmendu behar da, azaroaren 21eko 1428/2003 Errege Dekretuak —zirkulazio-araudi orokorra onartzeko dena, betiere, trafikoari, ibilgailu motordunen zirkulazioari eta bide-segurtasunari buruzko legearen testu artikulatua, martxoaren 2ko 339/1990 Legegintzako Errege Dekretuaren bitartez onartua, aplikatu eta garatzearren—, 138. artikuluan, hau ezartzen duela: "bide publikoetako seinalizazio-paneletan sartzen diren edo horiekin batera jartzen diren azalpen idatziak eta inskripzioak gaztelaniaz jarriko dira eta, gainera, kasuan kasuko autonomia-erkidegoko autonomia estatutuan onartutako hizkuntza ofizialean, seinalea erkidego horretako lurraldean dagoenean".

5. Trafiko Zuzendaritza Nagusiak seinaleak jarri izanari dagokionez, ez dugu uste elementu erabakigarria denik Nafarroako Foru Komunitateko Administrazioko Lurralde Kohesiorako Departamentuari dagokion erantzukizunari edo eskumenari dagokionez; izan ere, departamentu horrek du bidearen titulartasuna eta baimentzeko ahalmena (izan ere, departamentu horrek baimendu zuen seinaleztapena, adierazi den bezala).

Baimentzeko ahalmena edukitzeak berarekin dakar seinaleztapenaren legezkotasuna, dimentsioa edota hizkuntza-alderdia kontrolatzea.

Lurralde Kohesiorako Departamentuak seinaleztapena hizkuntza-araudira egokitzen dela zaindu dezake (eta hala egin behar du), eta, hala behar izanez gero, neurri zuzentzaileak hartzeko errekerimenduak egin behar ditu.

Ahalmen hori baliatuz, emandako egintzek administrazio-egintzen berezko baliozkotasun-, eraginkortasun- eta betearazpen-presuntzioa izango dute (Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen urriaren 1eko 39/2015 Legearen 38., 39.1 eta 98. artikuluak).

6. Kasuko aurrekariak ikusita, oraindik seinaleztapena gaztelaniaz bakarrik dagoenez, uste dugu bidezkoa dela Lurralde Kohesiorako Departamentuak zaintzea hura ere euskaraz ager dadin, eta horretarako errekerimendua egitea Trafiko Zuzendaritza Nagusiari eta, hala badagokio, jaramonik ez egitea, eta administrazio-egintza nahitaez betearaztea.

Emaitza ikusita, beharbada ez da nahikoa Gobernuaren Ordezkaritzari bidali zitzaion jakinarazpena, izan ere, ez du administrazio-egintza edo ebazpen betearazle baten ezaugarri bereizgarririk.

Aurrekoari lotuta, adierazi behar da Administrazio Publikoen Administrazio Prozedura Erkidearen Legeak, nahitaezko betearazpenerako bitartekoen artean, betearazpen subsidiarioaren bidea jasotzen duela, obligaziodunaren kontura (100. eta 102. artikuluak), eta kasu honetan aplika daitekeela.

Hori guztia ulertu behar da izapide edo prozedurei kalterik egin gabe, baimenaren berrikusleak izan edo neurri zuzentzaileak hartu, lortu nahi den helburura iristeko jarraitu behar direnak, hau da, seinaleak Nafarroako eremu euskalduneko bi hizkuntza ofizialetan agertzea.

7. Beraz, eta Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.1. artikuluak ematen dizkion eskumenen arabera, hau jo du beharrezkotzat:

Lurralde Kohesiorako Departamentuari gomendatzea N-121-A errepidean Etxalarko Ventas eta Arraitzeko Ventasen instalatutako bide-seinaleztapen informatiboa bi hizkuntzatan egin dadin, eta, eginkizun hori betez, beharrezkoa bada, Trafiko Zuzendaritza Nagusiari euskaraz ere formalki eska diezaion eta, hala badagokio, errekerimendua subsidiarioki egin dezan.

Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoaren erakundea arautzen duen uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.2. artikuluari jarraikiz, eta aginduzkoa betez, Lurralde Kohesiorako Departamentuak bi hileko epean jakinarazi beharko du ebazpen hau onartzen duen eta, dagokionean, hura betetzeko zer neurri hartu dituen.

Lege-agindu horretan xedatzen denez, aipatutako administrazio publikoak arartekoaren erabakia onartzen ez badu, erakunde honek erabaki dezake gai hori 2024. urteari dagokion urteko txostenean sartzea eta Nafarroako Parlamentuan azaltzea, jarrera hori izan duen administrazio publikoa berariaz aipatuz, baldin eta arartekoaren iritziz erabakia onartzea posible bazen.

Adeitasunez, zure erantzunaren zain,