Nafarroako Arartekoaren Ebazpena (Q20/1239), zeinaren bidez gomendatzen dion Esteribarko Udalari ondorerik gabe utz dezala kexa-egileari ezarritako hiri-lurren balio-gehikuntzaren gaineko zergaren likidazioa.

2020 abendua 14

Ogasuna

Gaia: La disconformidad de la autora de la queja con la liquidación del Impuesto sobre el Incremento del Valor de los Terrenos de Naturaleza Urbana girada por el Ayuntamiento de Esteribar, tres años más tarde de la venta de su vivienda y a pesar de las pérdidas derivadas de la misma.

Ogasuna

Esteribarko alkatea

Alkate andre hori:

1. 2020ko abenduaren 1ean erakunde honek [...] andrearen idazki bat jaso zuen, kexa azaltzen zuena Esteribarko Udalaren aurrean, hiri-lurren balio-gehikuntzaren gaineko zergaren likidazioagatik, etxebizitza saldu eta hiru urteren buruan, eta nahiz eta salmentak galerak eragin.

Idazki horretan, hauxe adierazi zuen:

a) 2017ko ekainaren 23an etxebizitza saldu zuten, galerekin.

b) Ikusirik Konstituzio Auzitegiaren 72/2017 Epaia, ekainaren 5ekoa, zeinak Konstituzioaren aurkakotzat jotzen zituen Nafarroako Toki Ogasunei buruzko 2/1995 Foru Legearen 175. artikuluaren 2. eta 3. apartatuak eta 178. artikuluaren 4. apartatua, Esteribarko Udalari kontsulta egin zioten. Kontsulta, zehazki, hiri-lurren balio-gehikuntzaren gaineko zerga ordaintzeko betebeharraren ingurukoa zen, salbuetsita egon zitezkeelako, salmentak galerak eragin izanagatik.

c) 2018ko apirilaren 26an eman zen Alkatetzaren 160/18 Ebazpena. Horren bidez, eskatu zitzaien hilabeteko epean aurkezteko balio-gehikuntza ez zela sortu egiaztatzen zuen dokumentazioa.

d) 2018ko maiatzaren 9ko idazki bidez aurkeztu zituzten etxebizitza horren erosketako eta salmentako eskriturak eta kopia arrunta, eta haietan ageri ziren etxebizitzaren salmentak eragindako galerak. Modu horretan, erosketako eskrituran, 2006ko otsailaren 3koan, adierazten zen erosketaren prezioa 273.460,50 eurokoa izan zela, eta salmentako eskrituran, 2017ko ekainaren 23koan, esaten zen deskribatutako unitateak 237.000 euroan saltzen zirela.

e) Nahiz eta idazki hori igorri zenetik bi urte eta erdi igaro, ez zuten erantzunik jaso 2020ko azaroaren 20an Alkatetzaren 397/20 Ebazpena eman zen arte, eta haren bidez adierazten zen zerga ordaindu behar zutela, bai eta haren likidazioa ere, salerosketaren unean indarrean zegoen araudiari jarraituz.

f) Uste du Esteribarko Udala fede gaiztoz jardun dela, ez baitzaie 2020ko azaroaren 27ra arte jakinarazi, hau da, dokumentazio guztia aurkeztu zutenetik bi urte eta erdira, Alkatetzaren 397/20 Ebazpena. Gainera, hilabeteko epea baino ez dute errekurtsoa jartzeko, eta abenduak dituen jai-egunak tarteko, jarduteko oso denbora gutxi dute.

2. Kexa jaso ondoren, erakunde honek Esteribarko Udalera jo zuen, gai horri buruzko informazio eske.

Udaletik jasotako txostenean, hauxe adierazten da:

“1.- Zehazki, 2017ko ekainaren 23an formalizatu zen (…) notario jaunaren aurrean 1477 protokolo-zenbakia duen salerosketako eskritura, adierazten duena (…) jaunak eta (…) andreak saldu egiten diela (…) jaunari eta (…) andreari (…)-n kokatutako etxebizitza, eta gainerako elementuak.

2.- Hiri-lurren balio-gehikuntzaren gaineko zergaren likidazioa egiteko, administrazio-espedientea hasi zen, erabakitzeko aipatutako eskualdaketari zerga ordaintzea zegokion ala ez zegokion. Helburua hori izanik, 2018ko apirilaren 26ko Alkatetzaren Ebazpena eman zen, zeinak adierazten zuen kontuan hartu zela Nafarroako Toki Ogasunei buruzko martxoaren 10eko 2/1995 Foru Legea aldatzen duen abenduaren 27ko 19/2017 Foru Legearen xedapen iragankor bakarraren hirugarren atala, eta honela dio: “Zergaren likidazioei dagokienez…, 2017ko abenduaren 31 arte gertatutako zerga-egitateei buruzkoak, egun hori barne, baldin eta irmo bihurtu ez badira, erregela hauek aplikatuko dira:

1ª. Foru Legen honen lehen artikuluan xedatutakoa aplikatuko da.

2ª. Aurreko erregelan xedatutakoarekin bat, eragiketa zergaren menpe dagoela frogatzen bada, sortzapenaren unean indarra zuen araudia aplikatuko da”.

Kontuan hartuta aipatutako 19/2017 Foru Legearen lehen artikuluaren apartatu bakarra Nafarroako Toki Ogasunei buruzko Foru Legearen 172. artikuluari 4. apartatuta gehitzekoa dela, eta honako hau xedatzen duela:

“Hiri-lurren eskualdaketak ez dira zergaren menpe egonen baldin eta subjektu pasiboak frogatzen badu horietan ez dela balio-gehikuntzarik izan lurren eskualdaketaren eta eskurapenaren balio errealen arteko diferentziak eraginda.

Ondorio horietarako, subjektu pasiboak balio-gehikuntzarik ez dela izan ziurtatzen duten frogak aurkeztu beharko ditu.

Balio-gehikuntzarik ez dela izan frogatzeko, lurraren eskualdaketaren eta eskurapenaren balio errealak izanen dira, hurrenez hurren, ondasun higiezinaren eskualdaketan eta eskurapenean ordaindutakoak, eragiketa horiek agiri bidez jasotzen dituzten tituluetan ageri direnak, edo, bestela, udalak edo higiezinaren eskualdaketa kargatzen duten zergen kudeaketaz arduratzen den Zerga Administrazioak egiaztatutakoak, haiek baino handiagoak badira.

Irabazizko eskurapena edo eskualdaketa denean, aurreko paragrafoetako erregelak aplikatuko dira, eta oinordetzan edo dahaintzen gaineko zergaren aitorpenean ageri dena izanen da balio horien zenbateko erreala, edo udalak edo eskualdaketa kargatzen duten zergen kudeaketaz arduratzen den Zerga Administrazioak administratiboki egiaztatutakoa, hura baino handiagoa bada.

Apartatu honetan xedatutakoarekin bat egindako deklarazioa, eragiketa zergaren menpean ez dela dioena, balioa egiaztatu aurrekoa, behin-behinekoa izanen da. Hori dela medio, ondoren egiaztatzen den balioaren arabera frogatzen bada balio-gehikuntza izan dela, lurraren eskualdaketa zergaren menpe geldituko da. Kasu horretan, udalek behar den tributu likidazioa eginen dute…/…

Lurzoruaren balioa bereizirik ageri ez bada, honela kalkulatuko da: eskualdaketaren datan lurraren balio katastralak ondasun higiezinaren balio katastral osoarekiko egiten duen proportzioa aplikatuko da. Proportzio hori higiezinaren eskualdaketarako nahiz eskurapenerako aplikatuko da”.

3.- Ebazpena interesdunei jakinarazitakoan, (…) andreak eta (…) jaunak 2018ko maiatzaren 9ko idazki bidez (sarrera-erregistroaren zenbakia: 1411) aurkeztu zuten aipatutako etxebizitzaren erosketako eta salmentako eskrituren kopia, justifikatzeko eskualdaketa ez zegoela zergaren mende. Horretarako, adierazi zuten etxebizitza 273.460,50 euroan eskuratu zela 2006ko otsailaren 3an, eta 237.000 euroan saldu zela 2017an.

4.- Ikusi ondoren, hala ere, eskualdatutako hiri-unitateen lursailari esleitutako balioak, Nafarroako Lurralde Aberastasunaren Erregistroko datuak aintzat hartuta, egiaztatu zen horien balioa handiagoa zela salmentaren unean (2017. urtea) -60.193,74 euro-, eskuratutako unean adierazitakoa baino (2006. urtea) -47.892,85 euro-; hortaz, 2020ko azaroaren 19ko Alkatetzaren Ebazpenaren bidez deklaratu zen eskualdaketaren zergaren mende zegoela, eta, beraz, horren likidazioa egin zen, sortzapenaren unean indarra zuen araudiaren arabera. 2020ko azaroaren 19ko Ebazpenaren jakinarazpenak interesdunei eskubidea aitortzen die formulatzeko berraztertzeko errekurtsoa Esteribarko Udalari, gora jotzeko errekurtsoa Nafarroako Administrazio Auzitegiari eta administrazioarekiko auzi-errekurtsoa Administrazioarekiko Auzien Epaitegiari.

5.- Kontuan izanik zerga zorrak likidatzeko epea, zorra sortu zen egunetik hasita, lau urteren buruan preskribatzen dela –Nafarroako Toki Ogasunei buruzko martxoaren 10eko 2/1995 Foru Legearen 17. artikulua–, 2020ko azaroaren 19ko Ebazpen hori legez xedatutako epearen barruan eta legean xedatutako erabakiekin bat etorrita eman da”.

3. Adierazi dugunez, aurkeztutako kexaren arrazoia da Esteribarko Udalak hiri-lurren balio-gehikuntzaren gaineko zergaren likidazioa eta zenbatekoa igorri ziola interesdunari, 2017an etxebizitza eskualdatzeagatik.

Kexa-egileak adierazi du 2006an erosi zuen prezioan baino merkeago saldu zuela etxebizitza, eta, beraz, lursailaren gainbaliorik ez dela izan irizten dio.

Esteribarko Udalak, bestalde, lehen transkribatutako txostena igorri du, eta han adierazi du zerga ordaintzea dagokiola; hain zuzen, argudiatu du lursailaren balioa, Nafarroako Lurralde Aberastasunaren Erregistroko datuen arabera, handiagoa zela etxebizitza eskualdatu zen urtean (60.193,74 euro) eskuratu zen urtean baino (47.892,85 euro).

4. Kexa eragin duen edukizko arazoarekin duen lotura dela eta, gogora ekarri behar da Konstituzio Auzitegiak ekainaren 5eko 72/2017 Epai bidez deklaratu zuela, "Nafarroako Toki Ogasunei buruzko martxoaren 10eko 2/1995 Foru Legearen 175.2, 175.3 eta 178.4 artikuluak konstituzioaren kontrakoak eta baliogabeak direla, baina balio-gehikuntzarik gabeko egoerak tributaziopean jartzen dituen heinean bakarrik".

Epai horretan, honako hau azaldu zuten:

“2. Planteatutako prozedura-eragozpenak ezetsi ondoren, berriro aztertu behar dugu konstituzio-kontrakotasuneko auziaren xedea.

Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiko Administrazioarekiko Auzien Salak ezbaian jarri du Nafarroako Toki Ogasunei buruzko 2/1995 Foru Legearen 175. artikuluaren bigarren eta hirugarren apartatuek esleitzea, beti, emaitza positibo bat (balio-gehikuntza), zerga-oinarria zehazteko nahitaez aplikatu beharreko (legeak hala agintzen duelako) zenbait arau aplikatzeagatik, ez baitute kontuan hartzen higiezinak eskualdatzen diren unean minusbalio bat egon daitekeela. Hala, ahalmen ekonomikoa adierazten ez duten egoeren mende dago zerga-prestazioa, eta, beraz, tributaziopean jartzen dira aberastasun-agerraldi ez jada potentzialak, baizik eta ez direnak edo fikziozkoak.

Estatuaren Abokatuak dio, ordea, nahasi egiten direla «balio erreala» eta «balio katastrala», tributuak ez baitu xede gehikuntza errealak zergapetzea; izan ere, hiri-lurreko ondasun higiezin baten eskualdatzeak eragindako balio-gehikuntza modu objektiboan kalkulatzea aukeratu du legegileak, kasu jakinaren inguruabarrak kontuan hartu gabe. Horrek bide ematen du higiezin bat erositako prezioan baino merkeago eskualdatzen duenak ere, galera ekonomikoa izanda ere, tributatu beharreko balio-gehikuntza izatea. Haren iritziz, eskualdaketa egin ondorengo emaitza minusbalioa izateak ez du esan nahi tributua ahalmen ekonomikoaren printzipioaren aurkakoa denik (Espainiako Konstituzioaren 31.1 artikulua), eta, beraz, konstituzioaren kontrakoa denik; izan ere, eskualdaketaren egitateak berak ageriko egiten du badela zergapetu daitekeen ahalmen ekonomiko bat.

Estatuaren Fiskal Nagusiak, oinarri hartuta Konstituzio Auzitegiaren otsailaren 16ko 26/2017 eta martxoaren 1eko 37/2017 epaiak, 1., 4. eta 7.4 artikuluei buruzkoak, hurrenez hurren, uztailaren 5eko 16/1989 eta uztailaren 19ko 46/1989 foru-arauetakoak, erregulatzen dutenakhiri-lurren balio-gehikuntzaren gaineko zerga Gipuzkoako eta Arabako lurralde historikoetan, uste du Nafarroako Toki Ogasunei buruzko martxoaren 10eko 2/1995 Foru Legearen 175.2, 175.3 eta 178.4 artikuluak konstituzioaren kontrakotzat eta baliogabekotzat deklaratu behar direla «balio-gehikuntzarik gabeko egoerak tributaziopean jartzen dituzten heinean bakarrik», orain ezbaian jartzen diren manuen idazketa eta epai haietan konstituzioaren kontrakotzat iritzitako manuena berdina delako.

Azkenik, Zizur Nagusiko Udalak uste du zerga konstituzionala dela, errenta bat edo hiri-lurra besterentzeak saltzaileari eragiten dion emaitza jakina zergapetzen duelako.

3. Estatuaren Fiskal Nagusiak adierazi duenez, orain planteatutakoaren oso antzekoa den konstituzionaltasun-zalantza bati buruzko epaia eman dugu Konstituzio Auzitegiaren 26/2017 eta 37/2017 epaietan, eta horiei Konstituzio Auzitegiaren duela gutxiko 59/2017 epaia, maiatzaren 11koa, gehitu behar diegu. Azken epai horretan, lehen aipatutako bi epaien doktrina aplikatuta, konstituzioaren kontrakotzat eta baliogabekotzat deklaratu ziren martxoaren 5eko 2/2004 Legegintzako Errege Dekretuak (3. OJ) onetsitako Toki Ogasunen Lege Arautzailearen testu bateginaren 107.1 eta 107.2 a) artikuluak.

Epai horietan ondorioztatu genuen zerga-arau horiek «hiri-lurren balioan gehikuntzarik gabeko kasuei edo, are gehiago, balioa gutxitutako kasuei ematen zien tratamenduak ez zuela inolako arrazoizko justifikaziorik; izan ere, urteen poderioz lortutako gehikuntzako egoerei zegokien tributu-karga bera jasateko betebeharra ezartzen zien zergaren subjektu pasiboei, eta, beraz, ahalmen ekonomikoa adierazten ez zuten egoerak tributaziopean jartzen zituzten, Espainiako Konstituzioaren 31.1 artikuluan bermatutako printzipioaren kontra» (Konstituzio Auzitegiaren epai hauek: 26/2017, 3. OJ; 37/2017, 3. OJ, eta 59/2017 , 3. OJ).

Hain zuzen, adierazten dugu konstituzioaren arabera onargarria dela «legegileak ezartzen dituen zergak, ahalmen ekonomikoaren printzipioaren jakitun izanik edo hari kontra egin gabe, Konstituzioak sustatzen edo bermatzen dituen xedeak betetzera edo interes publikoak asetzera bideratuta egotea», nahikoa izanik «ahalmen ekonomiko hori edukitzea, aberastasun gisa edo errenta erreal edo potentzial gisa, legegileak zerga sortzean kontuan hartutako egoera guztietan, printzipio konstituzional hori salbu geratzeko”, baina hori egingo bada ere, “ezin da tributu bat ezarri aberastasun erreal edo potentzial bat adierazten ez duten egintzak edo egitateak kontuan hartuta, edo, beste modu batera esanda, tributuak zergapetutako ahalmen ekonomikoa izatea ez jada potentziala, baizik eta ez izatea, edo birtuala edo fikziozkoa izatea» (Konstituzio Auzitegiaren epai hauek: 26/2017, 3. OJ; 37/2017, 3. OJ, eta 59/2017, 3. OJ). Arrazoi hori dela-eta zehaztu nahi dugu, bada, nahiz eta "erabat baliozkoa den legegintza-politika aukera hori, zeina bideratuta dagoen ahalmen ekonomiko potentzialak kuantifikatzeko sistema objektibo bat baliatzera, kuantifikatu ordez adierazitako ahalmen ekonomiko erreala”, oso bestelakoak direla “errenta potentziala zergapetzea (hiri-lur orotan urteen joanean gertatzen den, ustez, balio-gehikuntza) eta errenta irreal bat tributaziopean jartzea” (Konstituzio Auzitegiaren epai hauek: 26/2017, 3. OJ eta 59/2017, 3. OJ).

Kontua da, hortaz, nahiz eta arau-erregulatzailearekin bat etorri, lursailek urte jakin batzuen joanean izan zezaketen «balio-gehikuntza» dela aztertutako zergaren xedea, zeina kuantifikatzen eta tributaziopean jartzen den eskualdaketa gertatzen den unean, karga, ordea, ez zaio lotzen nahitaez «gehikuntza» hori egoteari, baizik eta denbora konputagarri batez lursailaren titulartasuna edukitzeari bakarrik, eta denbora hori urte batetik (gutxienez) 20 urtera (gehienez) bitartekoa da. Horrenbestez, nahikoa da hiri-lur baten titular izatea inguruabar horri lotzeko (ondorio bereizezin eta ukaezin gisa) tributaziopeko balio-gehikuntza bat, automatikoki kuantifikatua, hiri-lur horrek ondasun higiezinen ondorioetarako eskualdaketaren unean duen balioari ehuneko finko bat aplikatuta jabetzan edukitako urte bakoitzeko, kontuan izan gabe ez bakarrik haren quantum erreala, baizik eta gehikuntza hori egon den (Konstituzio Auzitegiaren epai hauek: 26/2017, 3. OJ; 37/2017, 3. OJ eta 59/2017 , 3. OJ). Hala ere, badirudi argi dagoela tributu-betebeharraren sorreraren inguruabarra lursail baten eskualdaketaren mende jarri izana, lehen eta orain ere bai, eta “hori nahitaezko baldintza izatea tributua eratzeko, baina ezin da baldintza nahikoa izan, inondik inora, lursail baten ‘balio-gehikuntza’ xede duen tributu batean. Eskualdaketa-egitate horri, hortaz, lursailaren balio-gehikuntza gertatu izana gehitu behar zaio nahitaez, adierazten duena ahalmen ekonomiko erreala, edo, gutxienez, potentziala. Baina eskualdatutako lursailaren balio-gehikuntza ez bada gertatu, zergapetu nahi den ahalmen ekonomikoak potentziala izateari uzten dio, eta irreal edo fikziozko bilakatzen da, eta, beraz, ahalmen ekonomikoaren printzipioa urratzen da (Espainiako Konstituzioaren 31.1 artikulua)» (Konstituzio Auzitegiaren epai hauek: 37/2017, 3. OJ eta 59/2017, 3. OJ).

Erregulazio fiskal hura epaituz, zera uste dugu: «Auzitan jarritako manuek aditzera ematen dute, kontrako frogarik onartu gabe, denbora jakin batean (urte 1 eta 20 urte bitartean) hiri-lur baten titular izate hutsagatik beti dagoela balio-gehikuntza bat, eta, beraz, zergapetu daitekeen ahalmen ekonomiko bat, eta horrek herritarrari eragotzi egiten dio dagokion zerga ordaintzeko betebeharra betetzea, ez edozein modutan, baizik eta bakar-bakarrik «bere ahalmen ekonomikoaren arabera» (Espainiako Konstituzioaren 31.1 artikulua). Horrela, bada, lursail baten eskualdatze ororen unean karga daitekeen balio-gehikuntza gertatu delako fikzioa ezartzen duenean legegileak, lursailaren titularrak bere ondarean denbora jakin batez edukitzeagatik bakarrik, baztertu egiten ditu gehikuntza hori gabeko kasu guztiak, eta “kargapetu daitekeen ahalmen ekonomiko bat tributaziopean jarri ordez, ez dagoen aberastasun batengatik tributatzera behartzen ditu, eta hori kontraesanean dago Espainiako Konstituzioaren 31.1 artikuluko ahalmen ekonomikoaren printzipioarekin» (Konstituzio Auzitegiaren epai hauek: 26/2017, 3. OJ; 37/2017, 3. OJ eta 59/2017, 3. OJ). Ez da ahaztu behar «krisialdi ekonomikoak efektu bakartu bat izan zitekeena —gehikuntzarik ez izatea edo gutxitzeak edukitzea— efektu orokor bilakatu duela, eta zergaren arau-erregulatzaileak ezinbestean izan behar duela hori kontuan»; izan ere, horrek sorrarazten dituen disfuntzio zehatzek urratu egiten dituzte «ahalmen ekonomikoaren printzipioaren ondorio diren eskakizunak» (Konstituzio Auzitegiaren epai hauek: 26/2017, 4. OJ; 37/2017, 4. OJ eta 59/2017, 3. OJ).

Arrazoi berengatik ondorioztatu behar dugu orain, 2/1995 Foru Legearen 175. artikuluaren bigarren eta hirugarren apartatuek gehikuntzarik gabeko kasuetan eta balioa gutxitutakoetan ere bai, hiri-lurren balioari dagokionez, fikziozko errenta bat kargatzen dutela; izan ere, urteen poderioz lortutako gehikuntzako egoerei dagokien tributu-karga bera jasateko betebeharra ezartzean zergaren subjektu pasiboei, ahalmen ekonomikoa adierazten ez duten egoerak jartzen ditu tributaziopean, eta hori kontraesanean dago erabat Espainiako Konstituzioaren 31.1 artikuluan bermatutako ahalmen ekonomikoaren printzipioarekin. Horrenbestez, ezbaian jarritako manuak konstituzioaren kontrakotzat deklaratu behar dira, baina balio-gehikuntzarik egon ez delako ahalmen ekonomikoa adierazten ez duten egoerak tribututik salbuestea aurreikusten ez duen neurrian baino ez (Konstituzio Auzitegiaren epai hauek: 26/2017, 3. OJ; 37/2017, 3. OJ eta 59/2017, 3. OJ).

Azkenik, baztertu egin behar da konstituzio-kontrakotasuna Estuaren Abokatuak aipatutako bi neurriek salbatu dezaketelako aukera, udalek hartu ditzaketenak zergaren arau-erregulatzailearekin bat etorrita. Hauek bira bi neurriak: bata, balio katastrala %60ra arte murriztea, hura berrikusi eta hurrengo bost urteetan; eta bestea, balio katastralak eguneratzea, beherantz ere bai. Halakoetan, nahikoa da jotzea Konstituzio Auzitegiaren 59/2017 Epaira, 4. OJ.

4. Epai honen epaitza eman baino lehen, haren irismenari buruzko azken zehaztapen batzuk eman behar dira, Konstituzio Auzitegiaren 26/2017, 37/2017, eta 59/2017 epaietan ezarritako irizpideari jarraituz:

a) Lursailen balio-gehikuntzaren gaineko zerga ez da, oro har, konstituzio-testuaren kontrakoa, egungo konfigurazioari dagokionez. Ahalmen ekonomikoa adierazten ez duten egoerak tributaziopean jartzen dituen kasuetan baino ez da, hau da, eskualdaketaren unean balio-gehikuntzarik ez duten kasuetan. Hortaz, konstituzioaren kontrakotzat eta baliogabekotzat deklaratu behar dira martxoaren 10eko 2/1995 Foru Legearen 175.2 eta 175.3 artikuluak, «ahalmen ekonomikoa adierazten ez duten egoerak tributaziopean jartzen dituzten heinean bakarrik» Konstituzio Auzitegiaren epai hauek: [26/2017, 7. OJ; 37/2017, 5. OJ eta 59/2017, 5 a) OJ].

b) Estatuaren Fiskal Nagusiaren irizpidearekin bat etorrita, nahiz eta organo judizialak 2/1995 Foru Legearen 175.2 eta 175.3 artikuluen konstituzionaltasuna zalantzan jarri baino ez, konstituzioaren kontrakotzat eta baliogabekotzat hartu behar dugu, halaber, konexioa duelako (Konstituzio Auzitegiari buruzko Lege Organikoaren 39.1 artikulua) 2/1995 Foru Legearen 175.2 eta 175.3 artikuluekin, lege horren beraren 178.4 artikulua, haren edukia eta Toki Ogasunen Lege Erregulatzailearen 110.4 artikuluarena berdinak baitira, eta azken hori konstituzioaren kontrakotzat eta baliogabekotzat deklaratu genuen 59/2017 (5 b) OJ) Epaian, konexioa zuelako Toki Ogasunen Lege Erregulatzailearen 107.2 artikuluarekin, oso lotura estua baitzegoen haren eta aurrekoetan xedatutako balorazio-erregelen artean, eta gauza bera gertatzen da 2/1995 Foru Legearen 178.4 artikuluan ere, kasu horretan ere ez baita modu autonomoan azaltzen egotea, baizik eta konstituzioaren kontrakotzat deklaratutakoekin duen loturagatik bakarrik. Horrenbestez, 2/1995 Foru Legearen 178.4 artikulua konstituzioaren kontrakotzat eta baliogabekotzat deklaratu behar da, subjektu pasiboei ez dielako aukera ematen ahalmen ekonomikoa adierazten ez duen egoera bat egon dela egiaztatzeko [Konstituzio Auzitegiaren epai hauek: 26/2017, 7. OJ; 37/2017, 5. OJ eta 59/2017, 5 b) OJ].

c) Azkenik, gogora ekarri behar dugu berriro ere, behin 2/1995 Foru Legearen 175.2, 175.3 eta 175.4 artikuluak, ex origine, ordenamendu juridikotik baztertuta, adierazi egin behar dela tributaziopean jartzeko moduko gehikuntza bat egon den ala ez zehazteko era legegileari baino ez dagokiola, araua konfiguratzeko duen askatasunaren barruan, epai hau argitaratu ondoren, zergaren legezko araubidean beharrezko aldaketak edo egokitzapenak eginez, hiri-lurren balio-gehikuntzarik egon ez den egoerak tributaziopean ez jartzeko era antolatze aldera [Konstituzio Auzitegiaren epai hauek: 26/2017, 7. OJ; 37/2017, 5. OJ, eta 59/2017, 5 c) OJ]”.

5. Konstituzio Auzitegiaren aurreko epaia aipatu da –egun indarrean dagoenaren aurreko Toki Ogasunei buruzko Foru Legearen idazketari buruzkoa–, zeinaren bidez ondorioztatzen den Konstituzioaren kontrakoa dela tributaziopean jartzea ahalmen ekonomikoa adierazten ez duten egoerak, eta, beraz, aztergai dugun zergari aplikatuta, baztertu egin behar da lursailen balio-gehikuntzarekin bat ez datorren zerga ororen likidazioa.

Antzeko ratio juridikoarekin, ondorioztatu behar da Konstituzioaren kontrakoa dela, halaber, zergaren gehiegizko eta neurriz kanpoko likidazioa dakarren arauaren interpretazio eta aplikazio oro, lursailen balorazioarekin bat ez datorrena.

6. Auzia eragin duen kasuari dagokionez, ikusi da interesdunaren etxebizitza 237.000 euroan saldu zela 2017an, eta 273.460,50 euroan eskuratu zela 2006an. Hau da, salmenta-prezioa txikiagoa da erosketa-prezioa baino, zehazki, 36.460,50 eurokoa da aldea.

Halabaina, Administrazioak lursailari esleitutako balioa hau da: 47.892,85 euro 2006an, eta 60.193,74 euro 2017an. Ikusi da lursailaren balioan gehikuntza izan dela, eta hori ez dela gertatu etxebizitzaren merkatu-balioaren kasuan.

Kasuari dagokion epealdian (2006-2017), kontuan hartuta higiezinen merkatuaren bilakaera, ez da zentzuzkoa onartzea lursailaren balorazioaren bilakaera, udalak kontuan hartzen duen bezala.

7. Toki Ogasunen Foru Legearen 172.4 artikuluak (apartatu hori abenduaren 27ko 19/2017 Foru Legearen bidez gehitu zen) zera xedatzen du:

Ondorio horietarako, subjektu pasiboak balio-gehikuntzarik ez dela izan ziurtatzen duten frogak aurkeztu beharko ditu.

Likidazioa egina bada ordurako, ordea, zergadunak eskubidea izanen du bidegabeki egindako sarrerak itzul dakizkion, ondoren egiaztatutako balioaren arabera frogatzen bada ez dela balio-gehikuntzarik izan.

Aurreko bi paragrafoetan xedatutakoa aplikatuko da baldian eta, kasu horietako bakoitzean, preskribitu ez badu udalen eskubideak tributu zorra zehazteko, edo zergadunen eskubideak bidegabeko sarreren itzulketarako.

Apartatu honetan xedatutakoaren ondorioetarako, Foru Komunitateko Zerga Administrazioak udalei jakinaraziko die zein diren berak egiaztatutako balioak, haien udalerrietan dauden higiezinenak.

Apartatu honetan adierazitakoarekin bat lurren balio-gehikuntzarik ez dagoenean, 178. artikuluan araututako deklarazioa aurkezteko betebeharra mantenduko da betiere.

Apartatu honetan adierazitakoarekin bat lurren balio-gehikuntzarik ez dagoenean, higiezinen ondorengo eskualdaketan ez da kontuan hartuko eskuratu aurreko aldia lurren balio-gehikuntza gertatu den urte kopurua kontatzearen ondorioetarako. Paragrafo honetan xedatutakoa ez da aplikatuko higiezinen ekarpenak edo eskualdaketan zergaren menpe ez badaude Sozietateen gaineko Zergari buruzko abenduaren 28ko 26/2016 Foru Legearen zortzigarren xedapen gehigarrian xedatutakoaz baliatuz".

Aztergai dugun kasuan, Esteribarko Udalak azaldutako kalkuluen arabera, ez da aplikatu proportzio bera (lurraren balioa/higiezinaren balioa) eskualdaketarako eta eskuratzeko, eta horrek likidazioaren emaitzari eragiten dio, zeina interesdunaren kalterako den.

8. Horregatik guztiagatik, erakundearen ustez, kasu honetan ulertezina da zerga-egitatea gertatu izana, ez baita ikusi eskualdaketak gainbalioa eragin dionik interesdunari.

9. Horrenbestez, eta uztailaren 3ko 4/2000 Foru Legearen 34.1 artikuluak aitortzen dizkion eskumenekin bat etorriz, Nafarroako Arartekoak beharrezkotzat jo du:

Esteribarko Udalari gomendatzea ondorerik gabe utz dezala kexa-egileari ezarritako hiri-lurren balio-gehikuntzaren gaineko zergaren likidazioa.

Kontuan hartuz 4/2000 Foru Legea, uztailaren 3koa, Nafarroako Foru Komunitateko Arartekoari buruzkoa, eta Lege horren 34.2 artikuluarekin bat etorriz, bidezkoa da Esteribarko Udalak jakinaraztea, aginduzkoa denez, gehienez ere bi hilabeteko epean, erabaki hau onartu duen eta, hala bada, erabakia betetzeko zer neurri hartu dituen.

Lege horretan xedatutakoari jarraikiz, ebazpena ez bada onesten, Nafarroako Parlamentuari aurkeztuko zaion 2020ko txostenean sartzen ahalko da kasua, eta berariaz aipatuko da dagokion Administrazioak ez duela aldeko jarrera hartu, posible zenean.

Adeitasunez, zure erantzunaren zain,

El Defensor del Pueblo de Navarra

Nafarroako Arartekoa

Francisco Javier Enériz Olaechea